53
kasalliklar umumiy sonining atigi 18% ni tashkil etgan. Lekin 80-yillar davomida,
ya’ni kompyuterlashtirish g’oyat tez sur’atlarda o’sib borgan 10 yil ichida, bu
kasallik shu qadar ko’p
aytib ketdi-ki, 1989-yilda butun kasbiy patologiya
strukturasining 52 % ini tashkil etdi. Bir necha ming AQSh aloqa xodimlari
uyushmasi a’zolarining salomatligini o’rganib borish natijasida ularning 20% ga
yaqini surunkali ravishda kasbiy qo’l-panja kasalliklaridan
aziyat chekishlari
ma’lum bo’ldi. Amerika Qo’shma Shtatlarining bir qator kompaniyalari
tendovaginit, ligamentit (karpal kanal sindromi), shuningdek, qo’llarning
muntazam ravishda og’rishigina emas. Balki mehnat qobiliyatini yo’qotishgacha
olib keladigan boshqa paylar yallig’lanishi kasalliklariga duchor bo’lgan
bemorlarga tibbiy yordam ko’rsatish maqsadida bir
necha million dollar zarar
ko’rmoqda”,(Gun G.E.–kompyuter: Sog’liqni saqlash yo’llari, Moskva. 2002-y).
Nur tarqatishlar
Nur tarqatish – bu kompyuter bilan ishlashda uchraydigan zararli faktordir.
Kompyuter texnikasining asosiy kamchiligi- nur tarqatishdir. Nur tarqatishning
kattagina qismi monitorga to’g’ri keladi, chunki monitor har tomonga
elektromagnit
va elektrostatik maydon, ekrandan esa radiatsiya va ultrabinafsha
nurlarini tarqatadi. Kompyuterdan tashqari,
lazerli printer, nusxa ko’chirish
apparatlari, ya’ni ichki qismi yuqori kuchlanishga ega bo’lgan texnikalardan ham
nur tarqaladi. Bundan tashqari , toner-kartrij ichidagi tarkibida og’ir metall bo’lgan
kukun ham g’oyat xavflidir. Shuningdek, uzoq vaqt kompyuter oldida ishlash ko’z
uchun nihoyatda zararlidir. Nima qilmoq kerak? Balki texnika mo’jizasidan
butunlay voz kechib, qo’lga kompyuter “sichqonchasi” o’rniga
toshdan yasalgan
bolta olish afzalroqmikan? O’zingizni sivilizatsiya yutuqlaridan mahrum etishga
aslo shoshilmang, bu yutuqlardan aql bilan foydalanmoq darkor xolos!”.Aleksandr
Kirsanov, “Vobis”servis markazi rahbari.
Quyidagi maslahatlarga amal qilsangiz, bu dardlarni chetlab o’tishingiz
mumkin:
54
monitordan 40-50 sm masofada bo’ling;
sifatli himoyasi bo’lgan yaxshi monitor sotib oling;
monitoringizdagi tasvir yetarli darajada aniq bo’lsin;
tez-tez nam latta
bilan kompyuterni artib turing, chunki chang, ayniqsa
monitordagi chang nurni o’zida to’plash qobiliyatiga ega;
havo ionizatorlaridan foydalaning.
Ko’p yillar davomida kaktus taralayotgan nurlarni o’ziga
yutishi va ularni
kompyuter oldiga qo’yish zarurligi to’g’risidagi fikrlar mavjud edi. 15 yil ilgari
maktab kompyuter xonasidagi har bir kompyuter yoniga bittadan kaktus tuvagini
qo’yib chiqdim. Tajriba-sinov o’zini oqladi! Kaktuslarning barchasi qovjirab qurib
qoldi, monitorlar esa bus-butun edi. Aslida esa bu
gullarga quyosh nuri kamlik
qildi, har qalay gullar sun’iy yoritilgan xona o’rtasida emas, balki deraza
tokchasida turishi kerak.
