Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati………………………………………..52
\
Kirish
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 8-oktabrdagi F-4724-son farmoyishi bilan tashkil qilingan Ishchi guruh tomonidan oliy ta’lim tizimidagi holatni o‘rganish natijalariga ko‘ra, bir qator oliy ta’lim muassasalarida hali ham ilmiy-pedagogik salohiyatning pastligi, ta’ lim jarayonlarini axborot-uslubiy va o‘quv adabiyotlari bilan ta’minlash zamonaviy talablarga javob bermasligi, ularning moddiy-texnika bazasini tizimli yangilashga ehtiyoj mavjudligi aniqlandi.
Oliy ta’lim tizimida o‘z yo‘nalishlari bo‘yicha dunyoning yetakchi ilmiy-ta’lim muassasalari bilan yaqin hamkorlik aloqalari o‘rnatish, o‘quv jarayoniga ilg‘or xorijiy tajribalarini joriy etish, ayniqsa, istiqbolli pedagog va ilmiy kadrlarni xorijning yetakchi ilmiy-ta’lim muassasalarida staj irovkadan o‘tkazish va malakasini oshirish borasidagi ishlar yetarli darajada olib borilmayapti.
Oliy ta’lim tizimini tubdan takomillashtirish, mamlakatni ij timoiy-iqtisodiy rivojlantirishning ustuvor vazifalaridan kelib chiqqan holda, kadrlar tayyorlash mazmunini tubdan qayta ko‘rish, xalqaro standartlar darajasiga mos oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlash uchun zarur sharoitlar yaratilishini ta’minlash maqsadida:
1.Oliy ta’lim tizimini kelgusida yanada takomillashtirish va kompleks rivojlantirish bo‘yicha eng muhim vazifalar etib quyidagilar belgilansin:
har bir oliy ta’lim muassasasi jahonning yetakchi ilmiy-ta’lim muassasalari bilan yaqin hamkorlik aloqalari o‘rnatish, o‘quv jarayoniga xalqaro ta’lim standartlariga asoslangan ilg‘or pedagogik texnologiyalar, o‘quv dasturlari va o‘quv-uslubiy materiallarini keng joriy qilish, o‘quv-pedagogik faoliyatga, master-klasslar o‘tkazishga, malaka oshirish kurslariga xorijiy hamkor ta’lim muassasalaridan yuqori malakali o‘qituvchilar va olimlarni faol jalb qilish, ularning bazasida tizimli asosda respublikamiz oliy ta’lim muassasalari magistrant, yosh o‘qituvchi va ilmiy xodimlarining stajirovka o‘tashlarini, professor o‘qituvchilarni qayta tayyorlash va malakasini oshirishni tashkil qilish;
Oliy ma’lumotli mutaxassislar tayyorlashning maqsadli parametrlarini shakllantirish, oliy ta’lim muassasalarida o‘qitish yo‘nalishlari va mutaxassisliklarini istiqbolda mintaqalar va iqtisodiyot tarmoqlarini kompleks rivojlantirish, amalga oshirilayotgan hududiy va tarmoq dasturlarining talablarini inobatga olgan holda optimallashtirish;
Ta’lim jarayonini, oliy ta’limning o‘quv reja va dasturlarini yangi pedagogik texnologiyalar va o‘qitish usullarini keng joriy etish, magistratura ilmiy-ta’lim jarayonini sifat jihatidan yangilash va zamonaviy tashkiliy shakllarni joriy etish asosida yanada takomillashtirish;
Yangi avlod o‘quv adabiyotlarini yaratish va ularni oliy ta’lim muassasalarining ta’lim jarayoniga keng tatbiq etish, oliy ta’ lim muassasalarini zamonaviy o‘quv, o‘quv-metodik va ilmiy adabiyotlar bilan ta’minlash, shu jumladan, eng yangi xorijiy adabiyotlar sotib olish va tarjima qilish, axborot-resurs markazlari fondlarini muntazam yangilab borish; pedagog kadrlarning kasb mahorati sifati va saviyasini uzluksiz yuksaltirish, xorijda pedagog va ilmiy xodimlarning malakasini oshirish va staj irovkasini o‘tkazish, oliy ta’lim muassasalari bitiruvchilarini PhD va magistratura dasturlari bo‘yicha o‘qitish, oliy ta’lim muassasalari va qayta tayyorlash va malaka oshirish markazlari o‘quv jarayonlariga yuqori malakali xorijiy olimlar, o‘qituvchi va mutaxassislarni keng jalb qilish; oliy ta’lim muassasalari ilmiy salohiyatini mustahkamlash, oliy ta’limda ilm-fanni yanada rivoj lantirish, uning akademik ilm-fan bilan integratsiyalashuvini kuchaytirish, oliy ta’lim muassasalari professor-o‘qituvchilarining ilmiy-tadqiqot faoliyati samaradorligi va natijadorligini oshirish, iqtidorli talaba-yoshlarni ilmiy faoliyat bilan shug‘ullanishga keng jalb etish;
Oliy ta’limning ma’naviy-ahloqiy mazmunini oshirish, talaba-yoshlarga mustaqillik g‘oyalariga, yuksak ma’naviyat va insoniylikning milliy an’analariga sodiqlik ruhini chuqur singdirish, ularda yot g‘oya va mafkuralarga nisbatan immunitet va tanqidiy tafakkurni mustahkamlash bo‘yicha keng ko‘lamli ma’rifiy va tarbiyaviy ishlarni olib borish;
OLiy ta’lim muassasalari moddiy-texnika bazasini o‘quv va ilmiy-laboratoriya bino va korpuslari, sport inshootlari, ijtimoiy-muhandislik infratuzilmasi obyektlarini qurish, rekonstruksiya qilish va kapital ta’mirlash, oliy ta’lim ilm-fanining ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha o‘quv-ilmiy laboratoriyalarini zamonaviy asbob va uskunalar bilan jihozlash orqali yanada mustahkamlash;
oliy ta’lim muassasalarini zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari vositalari bilan jihozlash, oliy ta’lim muassasalari talabalari, o‘qituvchilari va yosh tadqiqotchilarining jahon ta’lim resurslari, zamonaviy ilmiy adabiyotlarning elektron kataloglari va ma’lumotlar bazalariga kirish imkoniyatlarini kengaytirish.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.MIRZIYOYEV
XX asr boshi fizika fanidagi buyuk inqilobiy o’zgarishlar davri bo’ldi.Ushbu inqilobiy o’zgarishlar yangi nazariyalarga asos bo’luvchi fundamental tadqiqotlarning paydo bo’lishi bilangina xarakterlanmasdan,balkin yaratilgan nazariyalarning tan olinish va ularni olimlarning ish quroliga aylanish davri bo’lib ham hisoblanadi.fandagi buyuk inqilibiy o’zgarishlar fiziklar e’tiborini mikrodunyo deb ataluvchi yangi sohaga qaratdi.Mikrodunyo fizikasidagi ilmiy inqilobning birinchi bosqichi shartli ravishda,1927-yillarda kvant mexanikasining yaratilishi bilan tugallansa,keying bosqichi elementar zarralar fizikasi bilan bog’liq.Yaqin vaqtlargacha elementar zarralar o’z nomiga monand ravishda,koinotni tashkil etgan materiyaning bo’linmas boshlang’ich elementlari ya’ni,dunyo tuzilishining eng kichik elementar ”g’ishtchalari” deb hisoblab kelingan.
1930-1935-yillarda atom nazariyasi asosan tugallangan edi.Bu davrda zarralardan elektromagnit maydonning kvanti-foton,manfiy zaryadli electron va vodorod atomining yadrosi-proton ma’lum edi.Yigirmanchi yillarning oxirida buyuk ingliz fizigi P.Dirak electron uchun yozilgan o’z tenglamasining simmetriyasiga asoslanib ,massasi electron massasiga teng,lekin musbat zaryadli zarra-pozitronning tabiatda mavjudligini nazariy yo’l bilan isbotladi.1932-yilda amerikalik fizik K.Anderson tomonidan kosmik nurlarni tadqiq qilish jarayonida pozitronning tabiatda mavjudligi tasdiqlandi.Shu yili ingliz fizigi J.Chedvigning ajoyib tajribasi natijasida neytron kashf etildi.O’tgan qisqa davr mobaynida(1974-yilning oxirigacha) elementar zarralarning soni 100dan oshib ketdi.Elementar zarralar kvant mexanikasi qonunlariga bo’ysunadi. Elementar zarralar olamida o’zaro tug’ilish va yo’qolish mavjud bo’lib, ularning o’zaro ta’sirlari faqatgina 4ta:kuchli,elektromagnit,kuchsiz va gravitatsion o’zaro ta’sirlardan iborat.
Mavzuning dolzarbligi: XXI asr yangi texnologiyalar asri bo’lib, texnologiyalar rivoji bevosita fundamental fanlarning rivoji bilan bog’liq. Kuchli va elektromagnit o’zaro ta’sirlarni uzatuvchi zarrachalar xususiyatlarini o’rganish ustida dunyoning eng yirik labaratoriyalarida ilmiy ishlar olib borilmoqda. Bu zar rachalar xususiyatlari to’la o’rganilsa, Borliq tuzilishidagi tasavvurlar yangi bosqichiga o’tiladi.
|
