Ziy choklarning tuzilishi va ishlatilish sohasi
Ziy choklar detal qirqimlarini titilib ketishidan saqlash va yoqa, bort,
cho’ntak, yeng uchi, kiyim etagi kabi detallar chetlarini tikishga mo’ljallangan
bo’lib, uning bukma chok, mag’iz chok, ag’darma chok turlari bor.
Bukma chok ochiq qirqimli, yashirish qirqimli va mag’izli bo’ladi. Ochiq
qirqimli chok qalin gazlamalardan kiyim tikishda ishlatiladi. Yopiq qirqimli bukma
chok erkaklar kuylaklari, ayollar kuylaklari tikishda, ayollar kuylaklari etagini, yeng
uchlarini, choyshab chetlarini tikish kabi ishlarda qo’llaniladi. Bunda tikilayotgan
detal uchini ikki qavat qilib bukib, yashirin qaviq bilan yoki universal mashinada
bostirilib tikiladi. Mag’iz qirqimli bukma chok ust kiyimlarni tikishda, yupqa palto
etaklari kabilarni tikishda ishlatiladi. Bunda asosiy detalning o’ngiga tasma qo’yib
yoki maxsus gazlama parchalaridan mag’iz qo’yib 0,3-0,4 sm kenglikda ulanadi.
14 - rasm. Bukma chok
turlari
Mag’iz chok ochiq qirqimli va tasmali bo’ladi. Ochiq qirqimli mag’iz chok
adip ichki qirqimlariga, kiyim etaklariga, mag’iz qo’yish, kiyimlarni bezash, astarsiz
kiyimlar qirqimlarini mag’izlash uchun ishlatiladi. Ochiq qirqimli mag’iz chok
tikilayotganda, mag’izga ishlatiladigan gazlamadan o’rish ipiga yoki arqoq ipiga
nisbatan 45gradus burchak hosil qilib, qirqib olingan parchaning o’ng tomoni asosiy
detalning o’ngiga qaratib qo’yiladi, detal qirqimidan 0,3-0,4 sm kenglikdagi chok
bilan ulanadi. Yopiq qirqimli mag’iz chok ayollar kuylaklari va ich kiiymlar
detallariga, yoqa o’mizlariga mag’iz qo’yish uchun ishlatiladi.
15 - rasm. Mag’iz chok turlari
Ag’darma chok kantli, ramkali, qaytarma kantli bo’ladi. Ag’darma chok
biriktirma chokning bir turi bo’lib cho’ntak qopqoqlarini, yoqalarni, bortni izma
kabi detal chetini tikishda ishlatiladi. Kantli ag’darma chokda (16 rasm a-b)
detallarning biri ikkinchisidan 0,1-0,3 sm ochibroq bukilgan bo’ladi. Ramkali
ag’darma chok (16-в rasm) pidjak cho’ntaklari, kuylakning tugmalanadigan joylari
kabilarni tikishda ishlatiladi.
16 - rasm. Ag’darma chok turlari.
Qaytarma kantli ag’darma chok yoqalarini, kuylak bortlarini bezashda va
muayyan xizmatdagi formalarni tikishda ishlatiladi. Qaytarma kantli ag’darma chok
tikilayotganda qaytarma gazlamani, ya‘ni eni 2,5-3 sm gazlama parchasini ikki
bukib detallardan birining o’ngiga ulanadi.
|
