Zararsizlik
nuqtasining
o ‘zgarishiga
mahsulot
(xizmat)
baholarining
darajalari, ulam ing o ‘zgarishi, bir-birlik mahsulotga
ketgan o ‘zgaruvchan xarajatlar va doimiy xarajatlam ing o ‘zgarishi kabi
omillar ta ’sir etadi.
Zararsizlik nuqtasini aniqlashda bir qancha usullar mavjud (2.2.1-
jadvalga qarang).
Kichik biznes subyektlarida zararsizlik nuqtalari va ko‘lamlarini
aniqlashning amaliy ahamiyati ju d a katta.
1 - ja d v a l
18
Zararsizlik nuqtasini aniqlash usullari
T\r
A n iq la sh u su li
Izoh
1
i
ii
U-jam i o 'zgarm as xarajatlar;
S-bir-birlik
m ahsulotga ketgan o ‘zgaruvchan xarajatlar; P-bir-
birlik m ahsulot bahosi.
2
o t =
u
( P - S ) .
5
=Qk * s
_ zararsizlik nuqtasidagi m ahsulot miqdori
3
Ut = u * p
P - S
“ zararsizlik nuqtasidagi m ahsulot hajmi
Chunki, har bir subyekt o ‘z loyihalarini
amalga oshirar ekan
minimal, real va maksimal imkoniyatlarini aniq chamalay olishi kerak.
Buning ham mikroiqtisodiy, ham makroiqtisodiy
samarasi katta
bo‘ladi. Endi, bevosita ishlab chiqarish koMamiga kelsak, ko‘lam
samarasi, ijobiy va salbiy k o ‘lam samarasi, bir omilli va ko‘p omilli
ko‘lam samarasi kabi tushunchalar m a’lum.
Yuqorida ta ’kidlaganimizdek, mamlakatimizdagi
kichik biznes
sub’-ektlari qaysi miqdorgacha ishlab chiqarish hajmlarini oshirib
borishlari, ishlab chiqarishda foydalanilayotgan
resurslardan qaysi
birini qisqartirishlari
(oshirishlari) yoki
parallel
qisqartirishlari
(oshirishlari) kerakligi kabi iqtisodiy qarorlami qabul qilishda k o ‘lam
samarasidan m uvaffaqiyatli foydalanishlari lozim.
Zararsizlik nuqtasi bir yil uchun quyidagi formula bilan topiladi:
18 rapn
A * o y H 3 . T o p r o B b i ii 6 H 3 H e c:
KaK o p r a m o o B a T b
u
y n p a B j u m ,. M ocK B a.H H
pa-
