MATLAB
dasturi haqida asosiy tushunchalar
MatLab tizimi mutaxassislik sohasidagi
masalalarni matematik modellalarini
amalga oshirish va imkoniyatlarini qo’llash
uchun ishlatiladi. Uning Simulink paketida
matematik modellashtirish usullaridan
foydalanish mumkin. MatLab bilan bir
qancha vazifalar bajarish mumkin:
1. Matematik Hisoblashlar: MatLab
dasturida matritsalar va vektorlar bilan
ishlash mumkin.
2. Grafika Bilan Ishlash: MatLabning
grafika vositalari orqali vizualizatsiya qilish.
3. SIMULINK Visual Modellashtirish
Tizimi: Simulink orqali matematik
modellashtirish.
MatLab
matematik modellashtirish sohasida
kengaytirilgan imkoniyatlarga ega bo’lib,
800dan ortiq funksiya va modellar kutubxonasini tashkil qiladi. Bu dastur zamonaviy
texnologiyalarga asoslanganlifi bilan farq qiladi va o’zining mahsulotidir.
MatLab
- bu dastur, mutaxassislik sohasidagi masalalarni yechishda yordam beradi. Uning
o’rnatilgan va umumiy kompyuter tajribasi kamida o’rtacha darajasiga ega bo’lgan
foydalanuvchilar uchun o’rganish ba’zida yordam bo’ladi.
MATLAB dasturini o`rnatgandan
so`ng, kompyuter ishchi stoli uni
oynasidan MATLAB belgisi ustiga ikki
marta bosiladi. MATLABni ishga
tushirganda, boshqa bir yangi oyna
ochiladi. Kompyuter ish stoli
oynasida boshqa dasturlarning
oynalari joylashadi. Ish stolining
asosiy ish qurollari:
- Command Window(buyruq oynasi)
- Command History(buyruqlar tarixi)
- Workspace (ishchi oyna)
- Current Directory (joriy papka
joylashuvi)
- Help Browser (yordam brauzeri)
- Start button (start tugmasi)
MATLAB dasturini o`rnatgandan so`ng,
kompyuter ishchi stoli uni oynasidan
MATLAB belgisi ustiga ikki marta bosiladi.
MATLABni ishga tushirganda, boshqa bir
yangi oyna ochiladi. Kompyuter ish stoli
oynasida boshqa dasturlarning oynalari
joylashadi. Ish stolining asosiy ish
qurollari:
- Command Window(buyruq oynasi)
- Command History(buyruqlar tarixi)
- Workspace (ishchi oyna)
- Current Directory (joriy papka
joylashuvi)
- Help Browser (yordam brauzeri)
- Start button (start tugmasi)
MATLAB tizimi ikkita katta qismlardan tashkil topgan: MATLAB yadrosi va
qo`shimcha kutubxonalar (yoki “toolboxes” – “asboblar komplektlari”).
MATLAB yadrosi asosiy funksiyalarni va umummo`ljallangan amallarni
ta`minlaydi. Kutubxonalar esa maxsus ixtisoslashgan funksiyalarni
saqlaydi va bu ixtisoslashgan funksiylar foydalanuvchilarga qatiy
aniqlangan sohada hisoblashlarni va ma`lumotlarni qayta ishlash
imkoniyatini beradi. MATLAB Toolboxlari funksiyalarning ma`lum
maqsadga ko`ra yig`ilgan tizimli majmuasi bo`lib xususiy masalalarni
yechish uchun xizmat qiladi.
Keyingi yillarda loyihachilar matematik tizimlarning integratsiyalashuviga
va ulardan birgalikda foydalanishga katta e’tibor bermoqdalar. Murakkab
matematik masalalarni bir necha tizimlar yordamida yechish eng yaxshi
va mos vositalarni tanlash imkoniyatini beradi, shuningdek, olinadigan
natijalarning ishonchliligini orttiradi.
MATLAB tili
MATLAB dasturlash tilida boshqa dasturlash tillari kabi lotin alifbosining A dan Z gacha barcha katta va
kichik harflari, 0 dan 9 gacha arab raqamlaridan foydalaniladi. Katta va kichik harflar, xuddi C++
dasturlash tilidagidek, ham o’zgaruvchi sifatida, ham ozgarmas sifatida bir-biridan farq qiladi. Lotin
alifbosi harflaridan tashqari, klaviaturadagi barcha maxsus belgilardan foydalaniladi.
Buyruqlar Enter tugmasini bosish (bir marta) orqali amalga oshiriladi. O'zgaruvchi nomi nechta va
qanaqa belgi yoki belgilardan iborat bo'lishidan qat'iy nazar, lotin harflaridan boshlanib, 63 ta belgidan
oshmasligi shart. Katta va kichik harflar bir-biridan farq qiladi. Agar buyruq o'zgaruvchi nomi yozilmay
bajarilsa, buyruq natijasi maxsus ans(inglizcha answer-javob) o'zgaruvchisi orqali beriladi. Ishchi
sohadagi o’zgaruvchilar haqidagi ma’lumotlarni who yoki whos buyruqlari orqali ko’rish mumkin.
MATLAB da barcha ma’lumotlar matritsa yoki massiv ko’rinishida(“MATLAB” so’zi inglizcha “Matrix
Laboratory”, yani “Matritsali Laboratoriya” so’zlarining qisqartirilgan ifodasidir) tasvirlanadi. Hattoki,
skalyar o’zgaruvchilarni umumiy holda 1x1 o’lchovli massiv(matritsa) deb qarash qabul qilingan. Shuning
uchun ham massiv va matritsalar ustida ishlash, MATLAB da samarali ishlashda muhim ahamiyatga ega.
Massiv – bir turdagi ma’lumotlarning raqamlangan va tartiblangan to’plamidir. Massivning nomi bo’lishi
shart. Massivlar o’lchovi yoki o’lchami bilan bir-biridan farq qiladi: bir o’lchovli, ikki o’lchovli, ko’p
o’lchovli. Massiv elementlariga murojaat qilish indekslar orqali amalgam oshriladi. MATLAB da massiv
elementlarini raqamlash bir(1)dan boshlangani uchun indekslari birga teng yoki katta bo’ladi.
• Matlab ni besh qismga ajratish
mumkin:
• 1. Matlab tili
• 2. Matlab muhiti
• 3. boshqariluvchigrafika
• 4. Matematik funksiyalar
bibliotekasi
• 5. Dasturiy interfeys
Matlab ning ishchi varag’i tom ma’noda
uch qismga bo’linadi:
1. Buyruqlarni kiritish maydoni-
buyruqlar satridan tashkil topgan. Har
bir buyruq satri >> simvoli (bu simvol
avtomatik tarzda buyruqlar satrining
boshida bo’ladi va uni yozish shart
emas) bilan boshlanadi;
2. Natijani chiqarish maydoni- kiritilgan
buyruqlarni qayta ishlangandan so’ng
hosil bo’lgan ma’lumotlar (analitik
ifodalar, natijalar va xabarlar) ni o’z
ichiga oladi;
3. Matnli izohlar maydoni- ro’y bergan
xatoliklar yoki bajarilgan buyruqlarga
izohlar, turli xarakterdagi xabarlar.
Buyruqlar Enter tugmasini bosish (bir
marta) orqali amalga oshiriladi.
MATLAB tizimi -
komputerda turli
muhandislik
yo'nalishlaridagi
masalalarning aniq, tez va
samarali hal etish uchun
moljallangan tizim va turli
xil soha
foydalanuvchilarga
mo'ljallangan dasturlash
tilidir.
| 