Toʻgʻridan–toʻgʻri (kontaktli) qizitish

Download 0,9 Mb. Pdf ko'rish
bet	6/8
Sana	11.12.2023
Hajmi	0,9 Mb.
	#116365

1 2 3 4 5 6 7 8

Bog'liq
MAVZU №7

7.4. Toʻgʻridan–toʻgʻri (kontaktli) qizitish
Toʻgʻridan–toʻgʻri (kontaktli) qizitish. Elektr toki – bu elektr maydonning
ta’sirida musbat yoki manfiy zaryadlarni yoʻnaltirilgan harakatidir. U oʻta
oʻtkazuvchanlik xususiyatini namoyon qilayotgan metallar va materiallarda
elektronlar harakatlanishi bilan ta’minlanadi, birinchi tur oʻtkazgichlar elektron,
ikkinchi tur oʻtkazgichlar (elektrolitlar-eritmalar), aralashmalar va eritilgan metallar
– ion oʻtkazuvchanlikka ega. Plazma aralash oʻtkazuvchanlikka ega, shu bilan birga
elektron va ion toklar ulushi plazmaning bosimi, harorati va tarkibiga bogʻliq.
Qizitish jarayonlarida oʻtkazgichlarning ikkala turi ishlatiladi, shu bilan birga
ularning issiqlik samaradorligi oqayotgan tokning elektron tashkil etuvchisiga
toʻgʻri proporsionaldir.
Qarshilik orqali elektr qizitish oʻtkazgichlarda elektr tok oʻtayotganda issiqlik
ajralib chiqishiga asoslangan. SHu bilan, toʻgʻridan-toʻgʻri qizdirish pechlarida
ajralib chiqayotgan issiqlik miqdori jismdan oʻtayotgan elektr tok kuchiga uni oʻtish
vaqtiga bogʻliq va Joul-Lens qonuni bilan aniqlaymiz:



=
R
I
Q
2
(1)
bunda, I –tok, A; R – qarshilik, Om;

-vaqt,S.
Qizdirish paytida tok quyidagi qonuniyat boʻycha oʻzgaruvchi qarshilik
oʻzgarishi natijasida oʻzgaradi
(
)
t
R
R
t

+

=

1
20
yoki
(
)
20
20
20
t
t
R
R
R
t
+


+
=

(2)
bu yerda, R
20
= ρ
20
l/ S – mahsulatning 20
0
C dagi qarshiligi.
ρ
20 –
materialning 20
0
C dagi solishtirma qarshiligi (Om.m)
l – mahsulotning uzunligi (m)
S – mahsulotning koʻndalang kesim yuzasi (m
 - qarshilikning termik koeffitsienti (C
-1
).
Zanjirdagi tok sirt effekti hisobiga ham oʻzgaradi. Bu effekt katta diametrli
mahsulotlar uchun koʻproq ta’siriga ega boʻladi. Mahsulot qalinligi boʻyicha
tokning zichligi quyidagicha boʻladi:

x
=

o
e
-2

Ma x/

(3)
bu yerda, 
o
– sirtdagi tokning zichligi. M
o
– absolyut magnit sindiruvchanlik;
 - tokning davr tezligi,  - solishtirma elektr qarshilik, x - sirtgacha boʻlgan
masofa.
Barcha sabablarni inobotga olish juda murakkab, shuning uchun hisoblash
amaliyotida bevosita qizdirish qurilmalarining parametrlarini aniqlash uchun
tajribalar yoʻlda olingan formuladan foydalaniladi.
Agar R ni oʻtkazgichning solishtirma qarshiligi

, geometrik oʻlchamlarini l,
m, kesim yuzasi S, m
2
oʻlchamda ifodalansa, unda oʻtkazgichdan ajralayotgan
quvvat quyidagicha aniqlaymiz:



=

S
U
P
2
(4)

t
P
W
a

=
, Vt
t
F
U
W
a


=
2
, Vt yoki
3
2
10
−



=
t
F
U
W
a
, kVt
Agar τ -vaqtda ifodalansa,
R
I
P

=
2
(kilovatt), u vaqtda issiqlik miqdori (kkal):




=
R
I
K
Q
2
, kal. bunda, K- issiqlik ekvialenti, 0,24 kal/j. ga teng




=




=
P
R
I
Q
864
3600
24
,
0
2
(5)
Termik jarayonga kerakli issiqlik miqdorini va uni qizitish uchun vaqtini
belgilab, kerakli elektr quvvati quyidagi formula boʻyicha aniqlaymiz:

Q
P

= 00116
,
0
, (kVt).
(6)
Agar elektr va issiqlik FIKni hisobga olsak, unda qurilmaning toʻla quvvati
quyidagicha ifodalanadi:
n
e
tul
Q
P






= 00116
,
0
, (kVt).
(7)
Qizitishning 2 ta turi mavjud:

Download 0,9 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8

Download 0,9 Mb.

Pdf ko'rish