11.4-shakl 11.5-shakl
11.6-shakl
11.7-shakl
11.8-shakl
11.10-shakl
11.9-shakl
Eskiz konstruktorlik hujjati bo‘lib, konstruktorlar faoliyatida, ixtirolarda va ishlab-chiqarishni tashkil etishda keng qo‘llaniladi. Buyumni dastlabki ishlab chiqarishda, ta’mirlashda va boshqa hollarda ularni eskiziga binoan tayyorlanadi. Shuning uchun ham eskiz bajarishni barcha muhandislik yo‘nalishidagi talabalarning bilishlari muhim o‘rin tutadi.
Eskizlar (konstruktorlik hujjatlarining yagona tizimi) standartlarining barcha talablariga rioya qilgan holda detal elementlarini tahminan proporsionalligini saqlab va ko‘z bilan chamalab chizmachilik asboblarisiz qo‘lda bajariladi.
Eskiz kataklarga bo‘lingan barcha formatdagi chizma qog‘ozlariga bajarilishi mumkin. Detallarning ish chizmalarini chizishda ham eskiz asosiy hujjat hisoblanib, unda detal materiali, o‘lchamlari va shakli haqidagi mahlumotlar to‘liq keltirilgan bo‘lishi lozim. Undan tashqari, detalga (texnik talablarga) oid grafik va yozma ma’lumotlar ham berilishi mumkin. Eskiz tuzish jarayonini bir necha bosqichga bo‘lib o‘rganish tavsiya etiladi.
Detalning shakli uning asosiy elementlarini fikran bir necha sirtlarga bo‘lish yo‘li bilan tahlil qilinadi. Imkoniyatga qarab detalning vazifasi, tayyorlash texnologiyasi, materiali va ishlatilishi to‘g‘risidagi ma’lumotlar olinadi (11.11-shakl, v).
2-bosqich. Bosh ko‘rinish va boshqa kerakli tasvirlarni aniqlash
Bosh ko‘rinishni shunday tanlash kerakki, u detalning shakli va o‘lchamlari haqida, shu bilan birga uni tayyorlashda eskizdan foydalanishni yengillashtirish zarur. Tasvirlarni yaqqolligini oshirish uchun ko‘rinishlarda qirqim va kesimlardan foydalaniladi. Tasvirlarda iloji boricha ko‘rinmas kontur chiziqlari kam bo‘lgani ma’qul. yetarli ko‘rinishlar sonini aniqlashda va eskizni bajarishda DS 2.305-68 qoidalari va tavsiyalariga binoan bajariladi.
11.11-shakl
11.12,a,b-shakllarda detalni joylashtirish variantlari strelka bilan ko‘rsatilgan, ulardan ko‘rinib turibdiki, 11.12,b-shaklni bosh ko‘rinish deb olinsa maqsadga muvofiq bo‘ladi, chunki uni chap yonidan qaraganimizda avval aytib o‘tilgandek boshqa ko‘rinishlarga nisbatan to‘liqroq ma’lumot berishi hamda ko‘proq elementlari joylashganligini ko‘ramiz.
Berilgan detalni shaklini tasavvur qilish uning uchta tasviri yetarli bo‘ladi: ya’ni, bosh ko‘rinish, ustidan ko‘rinish, chap yonidan ko‘rinish. Bosh ko‘rinishda esa frontal qirqim berish zarur.
|
