Ekologik monitoringda geoaxborotlash tizimi (GAT) texnologiyalaridan foydalanish.
Reja: 1). Geoaxborotlash tizimi tarkibi va tuzilishi. Fazoviy axborot.
2). Mavzuli axborotlash va ma`lumotlar bazasi, uning boshqarish tizimi.
3). GATning asbob-uskunalar blan ta`minoti.
4). Ekologik monitoringdagi GAT texnologiyalari.
Tayanch iboralar: Geoaxborotlash tizimi, fazoviy va mavzuli axborot, ma`lumotlar bazasi, geoaxborot tizimi texnologiyalari.
Hozirgi vaqtda ilmiy-amaliy va texnik maqsadlarda geoaxborotlash tizimidan keng foydalanish boshlanadi, unda fazoviy axborot kerak bo’ladi. Bu, shahar va hishloh ho’jalik uchun, maydonning ma`lum hismiga ¸ki nuhtasiga haratilgan mavzuli axborot va grafik axborotdan tuzilgan barcha turdagi kadastr tizimidir. Bunday tizimlardan arxitekturaviy-rejalashtirish mahsadlarda ham foydalaniladi. Geografiyada va atrof muhitni muhofazalash tizimida bunday tizimlar hozircha xali ishlab chiharish va yaratish jara¸nida turibdi. Biroh geoaxborotli kadastr tizimlarini yaratishda to’plangan tajribalar murakkab fazoviy tizimlarni boshharish uchun bunday tizimlarni ishlab chiharish imkonini beradi: temir yo’llar, avtomobil yo’llari va truboprovodlar hamda turli hududiy tizimlar: landshaftlar, ekologik tizimlar va b.
1. GATning tarkibi va tuzilishi.
Geografik axborotlash tuzilish- fazoviy koordinasiya hilingan ma`lumotlarni yihilishini, sahlashni, hayta ishlashni, ifodalashni va tarhatilishini ta`minlovchi axborot tizimidir.
hududiy hamrovi bo’yicha GAT global, subkontinental, ilmiy, mintahaviy va lokal` turlarga bo’linadi.
GAT fazoviy ob`ektlar to’hrisida rahamli tasavvur (vektor) shaklidagi ma`lumotlardan tuzilgan bo’ladi; o’ziga geoaxborot texnalgiyalar operasiyalari o’zlashtiriladigan GATning fuksional imkoniyatlar to’plamini kiritadi, GAT dasturlar, apparatlar, axborot, me`¸riyhuhuhiy, kadirlar bilan ta`minlanadi.
Geoaxborot texnalogiyalar (GAT-texnologiyalar) GATning funksional beruvchi geoaxborot tizimini yaratishning texnalogik asosidir.
GAT uchun axborotlarning asosiy turlari bo’lib, ma`lumotlarning va mavzuli bazasi hisoblanadi.Fazoviy axborot geografik ob`ektni joylashishini va gegarasini ba¸n etadi. Mavzuli axbarot ob`ektlarini mihdoriy va sifat tavsiflari o’rtasidagi bohlanishlarni ba¸n hiladi. GATga axborotlar elektiron xaritalar, jadvallar, diagrammalar va matinli fayllar komplekti ko’rishida shakillantiradi.
|
