Elektr mashinalari

Qisqa tutashgan rotorli asinxron dvigatelni yurguzish usullari

Reja

1.Asinxron dvigatellarning yurguzish qoidalari

2. Qisqa tutashgan rotorli dvigatellarning salt ishlash davri

Asinxron dvigatelning ishlash printsipi.

• 
  Asinxron dvigatelning ishlash printsipi.
  
• 
  Asinxron dvigatel- xozirgi zamon dvigatellarining eng ko‘p tarkalgan xilidir. Yuksak texnikaviy va iktisodiy kursatkichlari tufayli asinxron dvigatel sanoat va kishlok xujaligida keng ishlatilmokda. Asinxron dvigatelni birinchi bulib 1889 yili rus elektrotexnigi D.O. Dolivo -Dobrovolskiy kashf qilgan.
  
• 
  Asinxron dvigatel tuzilishining soddaligi va qulay ishlashi bilan boshka dvigatellardan fark kiladi. Asinxron dvigatel ikki kismdan - stator va rotordan iborat bo‘ladi. Mashinaning ko‘zga lmas kismi stator deb, aylanadigan kismi esa rotor deb yuritiladi.
  
• 
  Har qanday elektr mashinasi kabi asinxron dvigatel ham kaytuvchanlik xossasiga ega, ya’ni u ham generator, ham dvigatel bulib ishlay oladi.
  
• 
  Biz asinxron mashinaning dvigatel rejimida ishlashini, ya’ni elektr energiyani mexanikaviy energiyaga aylantirish protsessini kurib utaylik.
  
• 
  O‘zgaruvchan tok mashinasining ishlash printsipi aylanuvchi magnit maydonidan foydalanishga asoslangan. Chulgamdan uch fazali o‘zgaruvchan tok utganda bir minutdagi aylanishlari soni n1 = 60 f/p bulgan aylanuvchi magnit maydoni hosil bo‘ladi.
  
• 
  Agar rotorning aylanish tezligi n2 magnit maydonining aylanish tezligi n1 ga teng bulmasa n2(n1 bunday tezlik asinxron tezlik deyiladi.
  

Faza rotorli asinxron dvigatellarning statorida ham, roto- rida ham uch fazali chulg‘am bo‘ladi. Rotorning uch fazali chulg‘ami yuldue usulida ulangan bo‘ladi. Rotor chulg‘ami uchlari valda o‘rna- tilgan va undan izolyaiiyalangan uchta kontakt halqalarga ulanadi. Maxsus cho‘tka tutqichlarda turadigan, mis plastinkalarilan yoki ko‘mirdan ishlangan cho‘tkalar kontakt halqalarda sirpanadi, cho‘tka- lar rotorning tashqi klemmasiga ulanadi. Faza rotorli asinxron dvigatellar maxsus uch fazali yurgizish reostati yordamida yurgieiladi. Yurgizish reostati ro- tor chulg‘ami bilan ketma-ket ulanadi, reostatning ayrim fazala- ri yulduz usulida ulangan bo‘ladi. Yurgizish reostati yordamida ro- torning aktiv qarshiligini oshirib, yurgizish toki kamaytiri- ladi va yurgizish momenti oshiriladi.

• 
  Faza rotorli asinxron dvigatellarning statorida ham, roto- rida ham uch fazali chulg‘am bo‘ladi. Rotorning uch fazali chulg‘ami yuldue usulida ulangan bo‘ladi. Rotor chulg‘ami uchlari valda o‘rna- tilgan va undan izolyaiiyalangan uchta kontakt halqalarga ulanadi. Maxsus cho‘tka tutqichlarda turadigan, mis plastinkalarilan yoki ko‘mirdan ishlangan cho‘tkalar kontakt halqalarda sirpanadi, cho‘tka- lar rotorning tashqi klemmasiga ulanadi. Faza rotorli asinxron dvigatellar maxsus uch fazali yurgizish reostati yordamida yurgieiladi. Yurgizish reostati ro- tor chulg‘ami bilan ketma-ket ulanadi, reostatning ayrim fazala- ri yulduz usulida ulangan bo‘ladi. Yurgizish reostati yordamida ro- torning aktiv qarshiligini oshirib, yurgizish toki kamaytiri- ladi va yurgizish momenti oshiriladi.
  
• 
  Yurgizish reosgati ulanganda yurgizish tokining qiymati quyidagicha aniqlanali:
  
• 
  (x |^(Lyu + L' + L1 )2++x2)2
  
• 
  Odatda, yurgizish reostati uch, olti bosqichli bo‘ladi. Dvigatelni yurgizishda yurgizish reostati qarshiligini asta kamaytirib boriladi. Eng oldin dvigatel 4-xarakteristika bo‘yicha ishlay boshlaydi . Bunda reostatning qarshiligi k ~ K \ + K ) + K z ga teng bo‘ladi, aylantiruvchi moment maksi- map momentga teng bo‘ladi ( M = M tm). Dvigatelning aylanish chastotasi ortib borgani sari aylantiruvchi moment kamaya boradi. M = M yu t Ь bo‘lganida yurgizish reostatining bir qismi (bosqichi) sxemadan chiqariladi, kontaktorning KZ kontaktlari yopiladi. Bun- da aylantiruvchi moment bir- daniga M yu t p gacha ko‘payadi, so‘ngra aylanish tezligi ortadi.