0 ning suyuqlik tabiatiga bog’liqligi
Suyuqlik
|
HCN (suyuq)
|
H2O
|
NH3
(suyuq)
|
SO2 (suyuq)
|
HCl (suyuq)
|
atseton
|
|
|
|
Bosim ostida suyultirilgan
|
0 Om-1cm-1
|
1,1 x 10-7
|
4,0 x 10-6
|
4,0 x 10-10
|
1,8 x 10-11
|
2,0 x 10-7
|
1,2 x 10-10
|
KСl eritmasining 180S da solishtirma elektr o’tkazuvchanligi
С
kontsentratsiya
|
V
suyultirish, g ekv/l
|
0
-1 sm-1
|
dissotsilanish darajasi
|
1 N
|
1
|
0,9827 x 10-1
|
0,78
|
0,1 N
|
10
|
1,1200 x 10-2
|
0,86
|
0,01 N
|
100
|
1,2240 x 10-3
|
0,94
|
0,001N
|
1000
|
1,2730 x 10-4
|
0,98
|
0,0001 N
|
10000
|
1,2910 x 10-5
|
0,99
|
Jadvalga nazar solsak, eritma 10 marta suyultirilsa, xar bir sm3 dagi ionlar soni kamayadi, solishtirma elektr o’tkazuvchanlik xam kamayadi. Biroq bu kamayish 10 marta emas. CHunki bu erda suyultirish bilan dissotsialanish darajasi ortayapti, agar o’zgarmasa suyultirishga mos holda kamayib borgan bo’lar edi.
Ba’zi elektrolitlarning solishtirma elektr o’tkazuvchanligini kontsentratsiyaga qanday bog’langiligini grafikni ko’rib o’taylik.
Ionlarning kontsentratsiyasi qancha katta bo’lsa va ularning absolyut harakat tezligi ko’p bo’lsa 0 qiymati shuncha katta bo’ladi. Grafikdan ko’rinib turibdiki, kuchli elektrolitlar uchun kontsentratsiya ortishi bilan maksimum hosil bo’lib, so’ng 0 qiymati kamayadi. HCl va KOH larda (kuchli elektrolitlar) maksimum bo’lishining sababi, H+ va OH- ionlarining harakatchanligi juda kattadir. Nima uchun maksimumdan so’ng 0 ning pasayishi ro’y beradi (chunki kuchli elektrolitlar istalgan kontsentratsiyada qariyib butunlay dissotsilanadi). Natijada yuqori kontsentratsiyada xar bir ion qarama-qarshi zaryadli ionni o’ziga tortadi, ya’ni o’z atrofiga, masalan ion o’z atrofiga - ionni va ion o’z fatrofiga ni yig’adi. Natijada bu ionlarning harakatchanligini pasayishga olib keladi 0 kamaya boshlaydi.
Elektr o’tkazuvchanlikni o’lchash sxemasi
 Yuqorida aytilgandek, R o’lchaganda, unga teskari qiymat elektr o’tkazuvchanlik bo’ladi. Demak, R ni o’lchash uchun zanjir tuzamiz (sxema).
|
Elektr o’tkazuvchanlikni o’lchash usuli asosida fizikada Uitson ko’prigi deb nom olgan Kolraush usuli yotadi. Bu usulda doimiy tok manba’idan to’g’ridan-to’g’ri foydalanib bo’lmaydi. CHunki, agar protsessda o’zgarmas tok ishtirok etsa elektroliz jarayoni va polyarizatsiya-lanish xodisalari sodir bo’lar edi.
|
SHuning uchun tok manba’i sifatida akkumulyator olinib, tok induktsion galtakdan o’tkaziladi va yuqori chastotali o’zgaruvchan tokka aylantiriladi. Sxema yig’ilgandan keyin Z idishga tekshiriluvchi eritma quyiladi. Telefonni quloqqa tutib, K suriluvchi kontakt orqali AV sim bo’ylab xar yoqqa suramiz va bunda telefonda eng kam ovoz eshitiladigan nuqtani topamiz. Bu vaqtda o’zgaruvchan tokning fazalar kuchlanishi R va K tenglashadi. Bu holatda RTK chiziqda tok bo’lmaydi. Tarmoqlangan zanjirda tokning taqsimlanish qonuniga asosan (Kirxgoff qonuni) RTK simida tok bo’lmaydigan vaqtdagi, ya’ni zanjirdagi qarshiliklar  yoki bu  .
Bunda uchta qarshilik ma’lum (R, a, b) bo’lgani uchun yuqoridagi nisbatlar orqali to’rtinchi qarshilikni topish mumkin. Bundan Z idishdagi eritma qarshiligi RX
«C» ma’lum, ya’ni idish doimiysi.
Qarshilik magazini sifatida shunday qarshilik tanlab olinadiki, minimum Kolraush ko’prigi o’rtasiga to’g’ri kelsin. Xar bir suyuqlik uchun 0 individual qiymatdir. Binobarin, 0 orqali modda tozaligini aniqlash mumkin bo’ladi. Masalan, oddiy distillangan suv juda toza emas (0=10-6). Agar toza suv bo’lsa, u faqat H2O H+ + OH- hisobiga tok o’tkazishi kerak (u holda 0=10-8).
|
