Access ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimining asosiy elementlari

YUqoridagi aytilganlardan kelib chiqqan holda xulosa qilish mumkinki, ushbu amaliy dastur relyatsion turga mansub bo‘lib, u jadval ko‘rinishida ifodalangan ma‘lumotlar majmuasi bilan ishlashga mo‘ljallangan. Masalan, u mijozlar va ularning talablari yozilgan jadvallar orasida muayyan boyliklarni hosil qilish va uni boshqarish uchun ishlatilishi mumkin. Buning natijasida biz bir-biriga bog‘liq bo‘lgan ma‘lumotlar to‘plami bilan osongina ishlash imkoniyatiga ega bo‘lamiz.

• 
  yangi ma‘lumotlar bazasini tashkil qilish;
  
• 
  ma‘lumotlarni Internet Explorer yordamida ko‘rib chiqish uchun ma‘lumotlar
  
• 
  ko‘rish sahifasini hosil qilish;
  
• 
  Access loyihasini yaratish;
  
• 
  oldindan tuzib quyilgan ma‘lumotlar bazasini yoki loyihani ochish.
  

• 
  SHakllar (―Formi‖) – ma‘lumotlarni ko‘rish va tahrirlash uchun xizmat qiladi;
  
• 
  Sahifalar (Stranitsi) – HTML (gipermatn) shakltidagi fayllar, ular Access ma‘lumotlarini Internet Explorer brauzeri yordamida ko‘rish uchun ishlatiladi;
  
• 
  Hisobotlar (Otcheti) – ma‘lumotlarni umumlashtirish va chop qilish imkonini beradi;
  
• 
  Makroslar – bir yoki bir qancha operatsiyalarni avtomatik ravishda bajaradi.
  
• 
  Access ma‘lumotlar bazasiga kiritilgan har qanday ma‘lumot jadvallarda saqlanadi. Jadvallarning qatorlari ―yozuvlar‖, ustunlari esa ―maydonlar‖ deb ataladi.
  
• 
  So‘rovlar jadvallardan ma‘lumotlarni bir yoki bir necha kriteriylar (ko‘rsatgichlar) asosida tanlab olish uchun ishlatiladi. Jadvallar soni ham bir yoki bir nechta bo‘lishi mumkin. Masalan, so‘rovlardan foydalangan holda quyidagi savollarga javob olish mumkin:
  
• 
  Oxirgi kvartalda har bir mahsulotdan qanchadan sotildi?
  
• 
  Oxirgi oyda qancha yangi mijozlar murojaat qilishdi?
  
• 
  Qaysi korxonadan qancha mahsulot keldi?
  

1. 
   Ma‘lumotlar bazaga qaerdan keladi? Ularni men o‘zim kiritamanmi yoki biror bir manbadan olamanmi? Agar ma‘lumotlar mavjud bo‘lsa, ularga ACCESS dan foydalangan holda murojaat qila olamanmi? Mening ma‘lumotlarimdan boshqalar ham foydalana olishi mumkinmi?
   
2. 
   Agar menga kerak bo‘lgan ma‘lumotlar Microsoft SQL Serverida bo‘lsa, menga ACCESS ma‘lumotlar bazasidagi faylni yoki proekt faylini ishlatish kerakmikin?
   
3. 
   Mening ma‘lumotlarim qanday shaklda yoki qaysi standart asosida saqlanishi kerak?
   
4. 
   Ma‘lumotlarni ekranda qanday qilib ko‘rmoqchiman?
   
5. 
   Ma‘lumotlar ustida biror bir amallar yoki xisob-kitoblar bajarilish rejalashtirilayaptimi?
   
6. 
   Qanday hisobotlar yoki jadvallar elektron pochta orqali jo‘natilish rejalashtirilayapti?
   
7. 
   Ma‘lumotlarni Web orqali uzatish kerakmi?
   
8. 
   Qanday ishlarni ko‘p martalab bajarish talab qilinayapti?
   
9. 
   Kimdir mening ma‘lumotlar bazam bilan foydalanadimi? Agar shunday bo‘lsa, men qanday qilib ular uchun baza bilan ishlashni iloji boricha qulay qilishim mumkin?
   

1. 
   Ma‘lumotlar bazasi masteri yordamida ma‘lumot bazasini tashkil qilish uchun quyida ko‘rsatilgan dialog darchasida Mastera, stranitsi i proekti baza dannix (Access Database Wizard, Pages and Projects) deb nomlangan qatorni tanlang (ya‘ni, kursor ko‘rsatgichini unga olib kelib chap tugmachasini bosing) va undan so‘ng OK tugmachasini bosing:
   

Hosil qilingan ob‘ektga ―Konstruktor‖ (Design) rejimida kerakli o‘zgartirishlarni kiritish mumkin. Buning uchun quyidagi ishlarni bajarish lozim bo‘ladi:

1. 
   Ma‘lumotlar bazasi oynasida (chap tomonda) ishlanishi kerak bo‘lgan ob‘ekt turi tanlanadi;
   
2. 
   Kerakli ob‘ektning nomi sichqoncha ko‘rsatgichi yordamida ajratiladi;
   
3. 
   Undan so‘ng ―Konstruktor‖ (Design) tugmachasi bosiladi.
   

• 
  ―Fayl‖ (File) menyusida ―Vixod‖ (Exit) buyrug‘i tepasidagi ro‘yxatdan kerakli ma‘lumot bazasi fayli tanlab olinadi;
  
• 
  Ma‘lumotlar bazasi belgisi ustida ikki marta bosish ham uni ochishga olib keladi;
  
• 
  Bazaning kerakli ob‘ektini tanlagandan so‘ng, uskunalar panelida ―Otkrit‘‖ (Open) buyrug‘ini bosish ham ob‘ektni ochishga olib keladi;
  
• 
  Ob‘ekt tanlanganidan so‘ng ―Fayl‖ (File) menyusidagi ―Otkrit‘‖ (Open) buyrug‘ini tanlash uni ochishga olib keladi;
  

Exchange orqali elektron pochtadan jo‘natish ham mumkin.

• 
  Web deb nomlangan uskunalar paneli ham (uni ―vid‖ – Paneli instrumentov orqali ekranda o‘rnatish mumkin) bir qancha ishlarni amalga oshirishga imkon beradi;
  
• 
  Internet bilan aloqa amalga oshirilgan paytda biror bir Web sahifaga o‘tishga, ma‘lumotlar qidirishga va ularning ichidan keraklilarini Izbrannie (Favorites) papkasiga qo‘shib qo‘yishga imkon beradi;
  
• 
  Jadvaldagi maydonlarni gipermatnli qilish imkoniyatini amalga oshirish, ma‘lumotlar bazasi yozuvlarida Web xujjatlarga, Office boshqa xujjatlariga yoki
  
• 
  ACCESS ob‘ektlariga bevosita o‘tish imkonini yaratadi;
  
• 
  Dobavlenie giperssilki (Insert Hyperlinks) tugmachasi orqali hisobot va shakl konstruktorlari oynalariga Web xujjatlarga giperilovalar qo‘yishingiz mumkin. Ularni ma‘lumot bazalari xujjatlari va ob‘ektlariga ham bemalol qo‘yish mumkin;
  
• 
  Ma‘lumot bazalari HTML – fayllar bilan aloqa qilishi yoki ularni import qilish mumkin;
  
• 
  Ma‘lumot bazasining har qanday ob‘ekti HTML – hujjat ko‘rinishida ham saqlanishi mumkin;
  

• 
  Xozirgi paytda Axborot bazalarini boshqaruv tizimlari (ABBT) turkumiga oid amaliy dasturiy vositalarining quyidagi asosiy turlari mavjud:
  

Adabiyotlar ro’yhati