|
Elektron hujjat aylanish tizimi
|
| bet | 1/3 | | Sana | 23.05.2024 | | Hajmi | 46,12 Kb. | | #250924 |
Bog'liq Doniyorov Zarif IAKT mustaqil ish (3) (2)
OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIMFAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI
IQTISODIYOTDA AXBOROT KOMMUNIKATSION TEXNOLOGIYALARVA TIZIMLAR FANIDAN
MUSTAQIL ISH
MAVZU:Taqsimlanadigan ma’lumotlar bazalari va ularni boshqarish tizimlari.
Bajardi: Doniyorov Zarifjon
Tekshirdi: Matniyozov R.
Elektron hujjat aylanish tizimi
Reja:
Ma’lumotlar bazasi haqida tushuncha tushuncha
Ma’lumotlar resurslarini boshqarish
Ma’lumotlar bazalarini tuzishning asosiy usullari Ma’lumotlar bazasining ierarxik modeli
Access ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimining asosiy elementlari
Kirish:
Hozirgi kunda barcba sohatarda m a’lumotlar baza si (MB; keraki i axborotlarni saqlash va undan oqilona foydalanishda juda lnuhim i'ol o ‘ynamoqda. Jamiyat taraqqiyotining qaysi jabhasiga nazar so ln ra y lik 0‘zimizga kerakli ma’lumotlarni olish uchun, albarta, MBga murojaat qiLishga majbur boTamiz. Demak, MBni tashkil qilish axborot almashuv texnologiyasining eng dolzarb hal qilinadigan muamniolaridan biriga aylanib borayotgani davr taqozasidir. Axborotlarni qavta ishlashni optimallashtmsh maqsadida axborot tizimlari yaratiladi. Avtomatlashga/i axborot tizimlari (AT) deb shunday tizimlarga avtiladiki, ularning tarkibida texnik vositalar, jumladan shaxsiy kompyuterlar ishtrok etadi. ATlarni keng ma’noda axborotni qayta ishlaydigan ixtiyoriy tizim sifatida tushunish mumkin. Tadbiq etish sohasiga qarab, AT ishlab chiqarish, ta’lim, sogliqni saqlash, harbiy va boshqa sohalarda islilatiladigan tizimlarga ajratish mum kin. ATni maqsadli ishlatilishiga qarab bir qancha turlarga ajratiladi. Jumladan boshqariluvchi, axborot qidiruv. axborot ma’lumotnoina va boshqa tizimlarga ajratiladi. ATni tom ma’noda ba’zi bir amaliy masalalarni yechishda islilatiladigan apparat dasturiy vositalari majmuasi sifatida ham tushuniladi. Masalan tashkilotlarda ishlatiladigan kadrlarni hisobga olish va kuzatish, omborxona material lari va tovarlarini hisobga olish va nazorat qilish, hisobchi ma sal alar ini yechish va boshqalar. ATni asosida m a’lumotlar baza si yotadi. MB deganda, ma’lumotlarni shunday o'zaro bog‘langan to‘plami tushuniladiki, u mashina xotirasida saqlanib, maxsus ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi orqali jamlanishi, o‘zgartirilishi va takomillashtirilishi mumkin. Axborot xuddi an’anaviy resurslar kabi izlab topish, tarqatisb mumkin boMgan resursga aylandi. Ushbu resursning foydaianadigan umumiy hajmi kelgusida davlatlaming strategik imkoniyatini, shuningdek, mudofaa qobiliyatini ham belgilab beradi deyishga jiddiy asos bor. Axborot resurslarini oqilona tashkil etish va foydalanishda ular mehnat, moddiy va energetik resurslar ekvivalenti sifatida namoyon bo'ladi. Ayni payl'da axborot - bu boshqa bareha resuislardan oqilona 3 va samarali foydalanish hamda ulavni asrab av;ivl.t-,h:M ko‘raaklasbuvchi vagona resurs turidir. Shunday qilib, axborot resurslari zamonaviy axboroilasligan jamiyatda ishlab chiqarishning asosiy qismi bo‘libgina qoJmay, bnlki railliv daromad manbai sifatidagi tovar liamdir. Shu boisdan kerakli axborotlami saqlash va undan oqiiona foydalanishda juda muhim rol o‘ynamoqda. Axborot texnologiyalarning rivojlanislii va axborot oqimiarining tobora ortib borishi, ma’lumot laming tez o‘zgarishi kabi holatlar insoniyatni bu ma’lumotlarni o ‘z vaqtida qayta ishlash choralarinmg yangi usuliarini qidirib topishga undamoqda. Ma'lumotlarni saqlash, uzatish va qayta ishlash uchun maMumotlar bazasini yaratish, so‘ngra undan keng foydalanish bugungi kunda dolzarb bo‘lib qohnoqda. Axborot texnologiyalarining rivojlanishi va axborot oqimiarining tobora ortib borishi, ma’lumotlaming tez o‘zgarishi kabi holatlar insoniyatni bu ma'lumotlarni o'z vaqtida qayta ishlash choralarining yangi usuliarini qidirib topishga undamoqda. Ma'lumotlarni saqlash, uzatish va qayta ishlash uchun MBni yaratish, so‘ngra undan keng foydalanish bugungi kunda dolzarb ho "lib qolmoqda. Moliya. ishlab chiqarish, savdo-sotiq va boshqa korxonalar ishlarini ma'lumotlar bazasisiz tasavvur qilib boMmaydi, M a’lumki, MB tushunchasi fanga kirib kelgunga qadar, ma’lumotlardan turli ko‘rinishda foydalanish juda qiyin edi. Dastur tuzuvchilar m a’lumotlarini shunday tashkil qilar edilarki, u faqat qaralayotgan masala uchungina o‘rinli boiardi Har bir yangi masalani hal qilishda ma’lumotlar qaytadan tashkil qilinar va bu hoi yaratilgan dasturlardan foydalanishni qiyinlashtirar edi. Har qanday axborot tizimining vazifasi i"eal muhit obyektlari haqidagi ma’lumotlarga ishlov berishdan iborat. Keng m a’noda m a’lumotlar bazasi - bu qandaydir bir predmet sohasidagi real muhitmng aniq obyektlari haqidagi m a’lumotlar to‘plamidir. Predmet sohasi deganda avtomatlashtirilgan boshqarishni tashkil qilish uchun o'rganilayotgan real muhitning m a’lum bir qismi tushurnladi. Masalan, korxona, zavod, lliniv tekshirish instituti. oliy o'quv yurti va boshqalar. Shuni qayd qilish lnzimki, М В т yaratishda ikkita muhim shartni hisobga olish zarui. 4 Birinchidan, ma’lumotlar turi, ko‘rinishi, ularni qo'Uaydigan dasturlarga bog‘liq bo'lmasligi lozim, ya’ni MBga yangi m a’lumotlarni kiritganda yoki m a’lumotlar turini o‘zgartirganda. dasturlarni o‘zgartirish talab etilmasligi lozim. Ikkinchidan, MBdagi kerakli ma'lumotni bilish yoki izlasli uchun biror dastur tuzishga hojat qolmasin. S turning uchun ham МВш tashkil etishda ma'lum qonun va qoidalarga amal qilish lozim. Bundan buyon axborot so‘zini m a’lumot so'zidan farqlaymiz, ya’ni axborot so‘zini umumiy tushuncha sifatida qabul qilib, ma’lumot dcganda aniq bir belgilangan narsa yoki hodisn sifatlanni nazarda tutamiz. M a’lumotlar bazasidan foydalanuvchilar turli amaliy dasturlar, dasturiy vositalari, predmet sohasidagi mutaxassislar bo‘lishi mumkii:. Ma’lumotlar bazasining zamonaviy texnologiyasida ma’lumotlar bazasini yaratish, uni dolzarb holatda yuritishni va foydalanuvchiiarga undan axborot olishini ta’minlovchi maxsus dasturiy vosita, ya’ni m a’lumotlar bazasini boshqarish tizimi yordami biian markazlashtirilgan holda amalga oshirishni nazarda tutadi.
|
| |
