Excelda jadval hisoblashlar, diagrammalar va grafiklar qurish.
7.1. Tashkilot xodimlaridan 10 nafari xizmat safari bilan mos ravishda turli kunlarga va turli shaharlarga borib kelishdi. Xizmat safariga borib kelgan xodimlarning xarajatlarini MS Excel dasturi yordamida hisoblang. Hisoblangan jadvalning oxirgi ustunidagi ma‘lumotlarga nisbatan diagramma tuzing.
Ushbu masalani yechish uchun rasmda ko’rsatilganidek hamma ma‘lumotlar kiritilib bo’lgandan sung, ya‘ni xizmat safari manzili, kunlik xarajat, yul chiptasi narxi, mexmonxona narxi va safar kunlari soni kiritilib jami xarajatni hisoblash uchun qo’yidagi =D5*G5+E5*2+F5*G5 formulani kiritib Enter tugmasi bosamiz. natijada 1-xodim uchun xizmat xarajatini hisoblagan bo’lamiz.
9-rasm
Qolgan xodimlar (ya‘ni pastki kataklar) uchun hicoblash uchun usha formulani pastdagi kataklarga tegishli qilamiz. Buning uchun kursorni H5 katagiga qo’yib sichqoncha kursatgichini katakning pastki o’ng burchagiga olib kelib sichqonchani chap tugmasini bosgan holda pastga tortamiz. Bu jarayon 10-rasmda tasvirlangan. Shu tarzda xizmat safari xarajatlar hisoblash qaydnomasi tuziladi. Bu 10-rasmda ko’rsatilgan.
10-rasm
Hisoblangan jadvalning oxirgi ustunidagi ma‘lumotlar buyicha diagramma tuzish uchun, ushbu ustundagi axborotlarni belgilab Diagramma ustasi ni ishga tushirish uchun menyudan Вставить ► Диаграмма burug’idan yoki instrumentlar panelidan Diagramma ustasi tugmasidan foydalanish mumkin.
Diagramma ustasi panelidan diagramma tipi va ko’rinishi tanlang. Masalan, гистограмма.
11- rasm
2. Далее ► tugmasini bosing va diagramma parametrlarini tanlang. Bu panelda diagrammani qurish uchun aniq qator yoki ustun adreslari ko’rsatiladi. Diagramma qator yoki ustun bo’yicha qurilishi mumkin.
12- rasm
Keyingi etapga o’tish uchun Далее ► tugmasini bosing. Bu panel olti qisмдан - Заголовки, Оси, Линии сетки, Легенда, Таблица данных va Подписи данных iborat bo’lib, tanlangan grafikni mavzusi, sonlarni mazmuni, ularni ifodalanish formatlarini tanlash orqali uni bezash va boshqa amallarni bajarish mumkin.
Shundan so’ng Далее ► tugmasini bosib keyingi etapga o’tiladi.
13-rasm
Oxirgi etapda qurilgan jadvalni ishchi listga yoki yangi listga joylashtirish varianti tanlanilib Готово tugmasi bosiladi.
14- rasm
X.A.Gerbekov, S.K.Baychorova, M.S.Laypanova
U.D.Aliyev nomidagi Karachay-Cherkes davlat universitetida bugungi kunda axborot-kommunikatsiya texnologiyalari imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda malaka oshirish kurslarini yuritish vositalari ishlab chiqilmoqda. Tayyorgarlikning deyarli barcha yo’nalishlari va barcha fanlar bo’yicha elektron darslik va o’z-o’zini o’qitish qo’llanmalari yaratilgan. Shunga qaramay, kompyuter o’quv va uslubiy materiallar sanoati jadal rivojlanmoqda va tobora ko’proq rivojlanish va joriy etish yo’nalishlariga ega bo’lmoqda. Shu munosabat bilan zamonaviy ta’lim talablariga javob beradigan elektron ta’lim resurslarini ishlab chiqish muammosi tobora dolzarb bo’lib bormoqda. Elektron ta’lim resurslaridan foydalangan holda, xususan, Internet texnologiyalari asosida o’quv kurslarini yaratish va tashkil etish murakkab uslubiy vazifa bo’lib qolmoqda.
Maqolada maktab informatika kursining "Axborot texnologiyalari" ning muhim yo’nalishini o’rganishda foydalanish uchun elektron ta’lim resurslarini ishlab chiqish, xususan elektron jadvallarni o’rganish bilan bog’liq masalalar ko’rib chiqiladi. Shuningdek, elektron jadvallarda axborotni qayta ishlash texnologiyasi va vizualizatsiya usullarini o’zlashtirish bo’yicha “Axborot texnologiyalari” fanini o’rganishning muhim yo’nalishiga mos keladigan maktab kursining mazmuni tahlili va undagi vazifani ifodalash nuqtai nazaridan yagona davlat ekspertizasi berilgan. sxemalar va jadvallar yordamida amalga oshiriladi.
Informatika darslarida o’rta maktab o’quvchilariga aqliy yukning ortishi bizni o’quvchilarning o’rganilayotgan fanga bo’lgan qiziqishini va ularning dars davomida faolligini qanday saqlab qolish haqida o’ylashga majbur qiladi. Bunga erishish uchun o’qituvchilar axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan nafaqat o’rganish ob’ekti, balki o’qitish va kognitiv faollikni oshirish vositasi sifatida ham faol foydalanadilar (masalan, adabiyotlarga qarang [1-9]). AKT bilan faol ishlash o’quvchilarda o’z-o’zini tarbiyalash ko’nikma va malakalarini yanada yuqori darajada shakllantiradi. Shu sababli, bugungi kunda o’quv jarayonida kompyuter texnologiyalaridan foydalanish maktab o’quv jarayonining ajralmas qismidir, chunki ta’lim samaradorligi va paydo bo’ladigan bilim va ko’nikmalarning sifati sezilarli darajada oshadi.
O’zlashtirilgan bilim va ko’nikmalar sifatini yakuniy tekshirish bugungi kunda bilimlarni nazorat qilish jarayonini takomillashtirish maqsadida yagona davlat imtihonidan foydalangan holda amalga oshirilmoqda. Ammo Yagona davlat imtihoni kiritilgandan so’ng, muammo qo’shildi: Yagona davlat imtihonining mazmuni maktab o’quv dasturiga mos kelmadi. Shunga ko’ra, informatika va AKT bo’yicha yagona davlat imtihonida yomon natijalar. Shuningdek, past natijalarga informatika bo’yicha yagona davlat imtihoniga tayyorgarlik ko’rish uchun uslubiy materiallarni ishlab chiqish tizimi yetarli darajada ishlab chiqilmagani va butun mamlakat bo’ylab informatika o’qituvchilarining tayyorgarligining past darajasi ta’sir ko’rsatdi.
Ushbu kamchiliklarni hisobga olgan holda, zamonaviy ta’lim muammolarini hal qilishda o’qituvchiga alohida ahamiyat beriladi, uning kasbiy tayyorgarligining muhim qismi zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari imkoniyatlaridan samarali foydalanish imkonini beradigan tegishli kompetensiyalarni o’zlashtirishdir. Yagona davlat imtihoniga tayyorgarlik ko’rish va o’qitish jarayoni.
biri barcha tayanch o’quv fanlarini o’rganishda sifat jihatidan yangi bosqichga erishishdan iborat. Bu faqat fanlarni o’rganishning yangi progressiv usullari yaratilgan taqdirdagina amalga oshirilishi mumkin va o’rta maktab kursiga yaqinda kiritilganligi sababli hali etarlicha barqaror va ma’lum bir darajaga ega bo’lmagan fanlarga alohida e’tibor berish tavsiya etiladi. individual bo’limlarni o’rganishning ko’lami, uslubiy jihatdan asoslangan usullari. Umumta’lim maktablari uchun “Informatika va AKT” kursining “Umumiy maqsadli amaliy dasturiy ta’minot” bo’limlaridan biri. Umumiy maqsadli amaliy dasturlardan biri - MS elektron jadvallari bilan ishlash dasturini ko’rib chiqamiz Excel .
Hozirgi vaqtda barcha hisob-kitoblarni kompyuterlar yordamida bajarish odatiy holga aylandi. To’rtburchaklar jadvallarni kompyuterda qayta ishlash uchun maxsus dasturlardan foydalaniladi, ular elektron jadvallar yoki jadval protsessorlari deb ataladi.
Elektron jadval - bu jadval shaklida taqdim etilgan ma’lumotlarni avtomatik ravishda qayta ishlash dasturi. Birinchi elektron jadval 1979 yilda yaratilgan. Hozirgi vaqtda elektron jadvallarning o’ndan ortiq turlari qo’llanilmoqda. Albatta, elektron jadvallar foydalanish sohasiga ko’ra imkoniyatlarga ega. Matematik va statistik hisob-kitoblarni, buxgalteriya hisobini va shunga o’xshash ishlarni bajarish uchun maxsus elektron jadvallar mavjud. Umumiy maqsadli elektron jadvallar orasida eng mashhur dastur Microsoft hisoblanadi Microsoft paketiga kiritilgan Excel Idora .
Microsoft Excel foydalanishning qulayligi, ko’p qirraliligi, ko’p funksiyaliligi va boshqa Microsoft ilovalari bilan mosligi kabi ijobiy fazilatlari bilan ajralib turadi . Kompyuter foydalanuvchilarining to’rtdan uch qismidan ko’prog’i Excel elektron jadval muharririda ishlash ko’nikmalariga ega. Taxminan har ikkinchi odam uni doimiy ravishda ishlatadi . Excel elektron jadvallari o’z ishlarida buxgalterlar, iqtisodchilar, muhandislar va boshqa mutaxassislar tomonidan qo’llaniladi. Shuning uchun Excel elektron jadvallari elektron jadvallar orasida o’ziga xos standart bo’lib qoldi va barcha ta’lim muassasalarida o’rganilmoqda.
Elektron jadval maktab informatika kursida ishlov berish ob’ekti sifatida, jadval protsessori esa elektron jadvallarni qayta ishlash vositasi sifatida qaraladi. Qayta ishlash deganda ma’lumotlarni tahlil qilish, tuzatish, xulosalar sintezi, qarorlar qabul qilish, tajribalar - o’zlarining amaliy kasbiy faoliyatida elektron jadvallar va elektron jadval protsessoridan foydalanadigan insonning tadqiqot faoliyati bilan bog’liq barcha narsalar tushuniladi. Agar biz yagona davlat imtihonining mazmunini tahlil qiladigan bo’lsak, undagi "Axborot texnologiyalari" o’quv mazmuniga mos keladigan vazifalarni taqdim etish nuqtai nazaridan, 2017 yil uchun Yagona davlat imtihonining spetsifikatsiyasida test topshiriqlari mavjudligini ko’rishimiz mumkin. elektron jadvallarda axborotni qayta ishlash texnologiyasi va diagramma va grafiklardan foydalangan holda ma’lumotlarni vizualizatsiya qilish usullarini bilish.
O’rta maktab profilini o’rganish tanlov kurslarini joriy etish orqali amalga oshiriladi, ularni o’rganish uchun o’quv rejasining o’zgaruvchan qismiga qo’shimcha vaqt ajratiladi. Elektiv kurslarning hajmi, davomiyligi va mavzulari ta’lim muassasasining profilini, informatika fanini o’rganish uchun ajratilgan vaqtni, maktabning moddiy va kadrlar imkoniyatlarini hisobga olgan holda tanlanadi. Elektron jadvallarga kelsak, "Microsoft Excel ixtisoslashtirilgan treningda" tanlov kursini joriy etish tavsiya etiladi .
Informatika fanidan ixtisoslashtirilgan treningni tashkil etish orqali o’qituvchi ikki tomonlama vazifani bajaradi. Birinchidan, u o’quvchilarda axborot texnologiyalaridan yuqori darajada foydalanish ko’nikma va malakalarini shakllantirishi kerak. Biz o’quvchilarning asosiy maktabda olgan informatika bo’yicha bilimlarini chuqurlashtirish haqida bormoqda. Ikkinchidan, o’qituvchi talabalarga o’z ta’lim sohasi bo’yicha masalalarni yechishda dasturiy ta’minotdan oqilona foydalanishga o’rgatishi kerak. Aynan shu narsa Microsoft Excel in Professional Training kursini taqdim etishi kerak .
Maktabda o’qiyotgan har bir bola kelajakda kompyuter qurilmalarining ishlashini va berilgan vazifani hal qilish uchun mavjud dasturiy ta’minotning imkoniyatlarini tushunish, berilgan topshiriqni bajarish uchun axborot tizimidan mohirona va tez foydalanish ko’nikmalariga ega bo’lish uchun kompyuter bilan tanishadi. , va katta hajmdagi ma’lumotlar haqida tanqidiy va tanlab fikr yurita olish.
Umumta’lim muassasalarida informatika kursida “Elektron jadvallar” mavzusini o’rganishning zamonaviy o’quvchining axborot madaniyatini rivojlantirish nuqtai nazaridan muhimligini ta’kidlamaslik mumkin emas. O’qituvchining vazifasi talabaning axborot madaniyatining to’g’ri darajasini shakllantirishga, o’z bilimlarini oliy o’quv yurtlarida keyingi o’qishda amalga oshirish qobiliyatiga hissa qo’shishdir. Odamlar tomonidan to’plangan va qayta ishlanadigan ma’lumotlarning aksariyati to’rtburchaklar jadvallar shaklida taqdim etiladi. Ushbu jadvallardagi ma’lumotlarning katta miqdori ular bo’yicha keyingi hisob-kitoblarni amalga oshirish uchun ishlatiladi. Bunday jadvallarga buxgalteriya hisobi, muhandislik hisob-kitoblari, omborlar va do’konlardagi tovar va materiallarning aylanmasini hisobga olish va boshqalar kiradi.
Elektron ta’lim resurslari elektron jadvallarni o’rganishda eng katta samaradorlik va mashhurlikni ko’rsatadi. Chunki, kompyuter texnikasi va dasturiy ta’minotining doimiy takomillashtirilishi va yangilanib borishi sifat jihatidan yangi darsliklar yaratish va informatika o’qitishning yangi metodlarini sinovdan o’tkazishni belgilab beradi.
Elektron ta’lim resurslarining ta’limga tobora ortib borayotgan integratsiyalashuvi an’anaviy sinflarni tarmoq texnologiyalari asosida takomillashtirish zarurligini taqozo etmoqda. Yangi uslubdagi oʻquv xonasi oʻqituvchilarga oʻz ish joyidan oʻquv jarayonini bevosita talaba monitorida nazorat qilish va muvofiqlashtirish imkonini beradi – vizual maʼlumot almashish uchun klaviatura yordamida oʻquvchi kompyuteriga kirish, monitordan tasvirlarni oʻquvchilar monitoriga va orqasiga nusxalash. , ma’lum bir talaba bilan audio aloqa o’rnatish uchun , proyektor yordamida o’qituvchining shaxsiy kompyuteridan yoki o’quvchining kompyuteridan doskaga tasvirlarni ko’rsating. Shu kabi sinflar hozirda faol rivojlanmoqda.
maktabda elektron jadvallarni o’rgatishda elektron ta’lim resurslarini joriy etish bosqichlarini ko’rib chiqaylik .
Birinchi bosqich. Kasbiy faoliyatni axborot asosida o’rganishni xohlovchi o’qituvchilar aniqlanadi; ular orasida etakchi paydo bo’ladi (qoida tariqasida, ularning kasbiy tayyorgarligi tufayli ular ko’pincha informatika o’qituvchisi bo’lishadi). Shuningdek, axborot madaniyati darajasini aniqlash uchun ta’lim muassasasi kompyuter texnologiyalarining mavjud tashkiliy-texnik imkoniyatlarini, o’qituvchilar va/yoki ishlab chiquvchilar jamoasining muayyan axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini yaratish va ulardan foydalanish qobiliyati va tayyorgarligini aniqlash zarur. va o’qituvchilar va talabalarning ushbu turdagi texnologiyani ishlab chiqishga tayyorligi.
Ikkinchi bosqich. Akademik fanlar yoki mavzular tanlanadi va ularning mazmuni, tuzilishi va xususiyatlari tahlil qilinadi.
Uchinchi bosqich. Bu sohada allaqachon yaratilgan va foydalanilayotgan resurslar o’rganilib, tahlil qilinadi, ularning afzalliklari va kamchiliklari aniqlanadi. Yangi elektron ta’lim resursini (EER) yaratishda o’qituvchi yoki mualliflar jamoasi ishlab chiqilayotgan resursda stsenariy va o’qitish texnologiyasini ishlab chiqishni boshlaydi va uni amalga oshirish vositalarini tanlaydi. O’quv materialini joylashtirish va uni taqdim etish axborot-kommunikatsiya texnologiyalariga qo’yiladigan didaktik, tashkiliy va texnik talablarni hisobga olgan holda amalga oshirilishi kerak; ishning har bir bosqichida talaba, o’qituvchi va tizim funktsiyalarini , o’qituvchi va talabaning amalga oshirilishi kerak bo’lgan funktsiyalarini aniqlash kerak .
To’rtinchi bosqich. Elektron ta’lim resurslaridan foydalanishda ta’lim samaradorligida kutilayotgan o’zgarishlarning dastlabki psixologik-pedagogik tahlili o’tkaziladi.
Beshinchi bosqich. Agar tayyor resurslardan foydalanilsa, u holda ular o’quvchilarning nazorat guruhlari uchun bevosita o’quv jarayoniga kiritiladi va undan foydalanish va o’quv jarayonining sifati va samaradorligini oshirishga erishish to’g’risida ma’lumotlar yig’iladi. Yangi resursni ishlab chiqishda ushbu bosqichda ular to’g’ridan-to’g’ri dasturlash, tahlil qilish va elektron resursdan foydalanish stsenariysini tuzatishdan boshlanadi. Ta’lim jarayonini axborotlashtirishning ushbu bosqichini amalga oshirishni chuqur o’rganish kerak.
Oltinchi bosqich. Resurs yordamida o’qitish sifati va samaradorligini oshirishga erishilsa, undan ta’lim muassasasida foydalanish keng tarqaladi. Ushbu turdagi elektron resursni joriy etayotgan o’qituvchilarning ijobiy tajribasi boshqa o’qituvchilar uchun ham o’z kasbiy faoliyatida foydalanishga turtki bo’lishi kerak. Elektron ta’lim resurslaridan keyingi amaliy foydalanish uchun uslubiy hujjatlar, undan foydalanish bo’yicha yo’riqnomalar tayyorlanmoqda. Dars, ma’ruza, laboratoriya, seminar, guruh, amaliy darsdan tashqari mashg’ulotlarning uslubiy ishlanmalariga tegishli o’zgartirishlar kiritilib, resurs tuzilishi batafsil tushuntirilgan holda yo’riqnomalar tayyorlanadi va tashkiliy masalalar hal etiladi.
Elektron ta’lim resurslarining didaktik xususiyatlariga quyidagilar kiradi:
fan bo’yicha o’quv-uslubiy majmua;
o’quv dasturi;
ma’ruza matnlari;
seminarlar (amaliy topshiriqlar to’plami, masalalar to’plami, laboratoriya ishlari, virtual seminarlar);
testlar, test topshiriqlari to’plami;
katalog.
Elektron ta’lim resurslari ularning ma’nosi va o’quv jarayonidagi o’rnini belgilaydigan funksionallik bo’yicha tasniflanishi mumkin:
dasturiy va uslubiy qo’llanmalar (o’quv rejalari va o’quv dasturlari);
elektron o’quv qurollari;
o’quv dasturlari (darsliklar, ma’ruza matnlari, ma’ruza matnlari);
yordamchi dasturlar (seminarlar, vazifalar va mashqlar to’plami, antologiyalar, o’qish kitoblari).
O’quv qo’llanma darslikka qaraganda tez sur’atda yaratilganligi sababli, u muayyan fan bo’yicha yangi, ko’proq tegishli materiallarni o’z ichiga oladi. Biroq, ushbu material darslikda keltirilgan fundamental bilimlarga muvofiq to’ldirilishi kerak.
Xulosa
informatika elektron jadval maktabi
Hozirgi kunda har bir yetuk mutaxasis bo’lishni istovchilar albatta zamonaviy axborot texnologiyalardan habardor bo’lishi, yangi texnologiyalardan samarali foydalana olishini bilishi muhim ahamiyatga egadir. Shuning uchun ham ish yuritishda kompyuter savodxoni bo’lish zarur hisoblanadi.
Yuqoridagi ma’lumotlarda biz MS Excel amaliy dastur paketining keng imkoniyatlaridan foydalangan holda misol va masalalarni yechish qulay va tez bajarilishini, shuningdek, hisob kitob ishlarining qanday bajarilishi katta ahamiyatga molik ekanligini qisqa misollarda bo’lsada, aks ettirishga harakat qildik. Asosiy mavzu Excel elektron jadval dasturi yordamida amaliy masalalarni yechish haqida bo’lsa ham, boshqa toifadagi qo’shimcha misollar, hisoblashlar, grafiklar va diagrammalar qurish va ularning bajarilishish ketma ketligi tartibi bilan ko’rsatib o’tilgan.
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, yuqorida biz Excel dasturining bir qismini o’rgangan bo’lsakda, uning imkoniyatlari qanchalik kengligiga guvoh bo’ldik va Excel dasturi hisob kitoblarni aniq, tushunarli bajaribgina qolmay, undagi imkoniyatlar foydalanuvchilar uchun ko’plab qulayliklar va ish samaradorligining yanada oshishiga xizmat qiladi.
|
