37
ELEKTRON TIJORATDA XAVFSIZLIK MASALALARI
Akbar Qurbonov
Denov tadbirkorlik va pedagogika institut
“Raqamli iqtisodiyot ” kafedrasi
O’qituvchi
Ziyodullo Bahodirov
Denov tadbirkorlik va pedagogika institut
“Bugalteriya hisobi va audit ” yo’nalishi
talabasi
Annotatsiya
.
Bugungi kunda rivojlanib kelayotgan eng zamonaviy soxalardan biri elektron
tijoratdir. E-commerce internet orqali savdo-sotiq va xizmat ko’rsatish amaliyotlarini tashkil etishdir.
Dunyoning savdo aylanmasini bir muncha qismini elektron tijorat tashkil etadi.
O’zbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan ishlar jumladan O’zbekiston Respublikasida
“Elektron tijorat” rivojlanishida yuzaga keladigan bir qancha muammolar ya’ni “Online muhitda
xavfsizlik masalalari” haqida yechimlar, O’zbekiston Respublikasi raqamlashtirish asriga ishonch bilan
qadam qo’ydi va bunga hukumat tomonidan qaratilayotgan e’tibor asos bo’ladi. Doimiy tarzda amalga
oshirilayotgan internet tezligi va sifatini oshirish, zamonaviy AKT qurilmalarini takomillashtirish bilan
birgalikda, kiberxavfsizlik sohasiga ham e’tibor qaratmoqda. Rivojlanib kelayotgan mamlakatimizda ayni
shu masalani yoritish yuzasidan yechimlar taklif etilgan.
Kalit so’zlar. tranzaktsiya, WTO, PayPal, kiberjinoyat, Phishing, Troyan, PaySafe, FBI,
Kiberxavfsizlik.
Elektron tijoratning ahamiyati ortib bormoqda. Elektron tijoratning afzalliklari biznesmenlar uchun
geografik jihatdan to’siqlar yo’qliligi, haridorlar uchun mahsulotlarga
buyurtma berishda vaqtdan
yutishidir. Ilk marotaba elekrton tijorat AQSHda 1960-yillarda qo’llanadi.
American Airlines
aviakompaniyasi avia parvozlar uchun joylarni band qilishning avtomatlashgan tizimini, yarim avtomatik
biznes tadqiqot muhitini yaratdi.
Internetda ma’lumot o’girlash oson emas, lekin ma’lumotni shaxsan o’girlashdan ko’ra oson va
tezroqdir. Internet odamlarni uzoqdan va deyarli yashirin ravishda talan-taroj qilish imkonini beradi.
Internetda yashirin bo’lish online haridorlar va xakkerlarga buyurtmalarni birdek berishga imkon beradi va
malumotlarni elekrton pochta orqali qo’lga kiritib o’g’irlash, yoki oddiygina dasturiy ta’minot viruslari va
xakkerlar hujumi yordamida elektron tijorat saytlarini o’chirib qo’yishlari mumkin.
SYNERGY: JOURNL OF ETHICS AND GOVERNANCE
