1.6. Rezistorlarni “uchburchak” va “yulduzcha” usulida ulanishi. Ularni ekvivalentlik
sharti.
Uchburchak va yulduzcha shakl almashtirishlar murakkab elektr zanjirlarini hisoblashda
qo’llaniladi. Biror elektr zanjiri berilgan bo’lsin.
1.13- rasm. Murakkab o‘zgarmas tok elektr zanjiri.
21
Bu zanjirni shakl almashtirish bilan soddalashtirish mumkin. 1 - konturda R
1
, R
2
,R
3
va 3 - konturda
R
5
, R
7
, R
8
rezistorlar, ko’rinib turibdiki uchburchak shaklida ulangan. Bu holat 1.14 - rasmda tasvirlangan.
1.14- rasm. Murakkab o‘zgarmas tok elektr zanjirini soddalashtirish.
Soddalashtirishni qarshiliklarni “yulduzcha” usuliga o‘tkazib qayta hisoblashdan boshlaymiz.
;
2
3
1
2
1
13
R
R
R
R
R
R
;
8
7
5
7
5
57
R
R
R
R
R
R
(1.33)
;
3
2
1
2
1
12
R
R
R
R
R
R
;
7
8
5
8
5
8
.
5
R
R
R
R
R
R
;
2
3
2
3
2
23
R
R
R
R
R
R
;
5
8
7
8
7
8
.
7
R
R
R
R
R
R
Shundan so’ng sxema quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi:
1.15 - rasm. “Yulduzcha” usuliga o‘tkazib soddalashtirilgan zanjir.
22
Sxemani soddalashtirishda davom etamiz:
1.15- rasm. Soddalashtirilgan zanjir.
Bu sxemada: R
E1
=R
12
+R
4
+R
5.7
; R
E2
=R
23
+R
6
+R
5.8
;
;
2
1
2
1
3
Э
Э
Э
Э
Э
R
R
R
R
R
(1.34)
1.16 - rasm. Soddalashtirilgan zanjir.
va nihoyat
R
ekv
=R
13
+R
E3
+R
78
;
экв
R
R
E
I
0
(1.35)
1.17- rasm. Soddalashtirilgan zanjir.
23
Endi tarmoq toklari osonlikcha topilishi mumkin. Quyida yulduz sxemasidan uchburchak sxemasiga
o’tish formulalarini (ekvivalentlik sharti) keltiramiz.
(1.36)
1.36 - formulalar to’plami “uchburchak” va “yulduz” shakl almashtirishlarning ekvivalentlik sharti
deyiladi.
Nazorat savollari
1. Murakkab zanjir deganda nima tushuniladi ?
2. Murakkab zanjirlarni hisoblashni qanday usullari mavjud ?
3. Klassik usul nimaga asoslangan ?
4. Kontur toklari usuli qanday amalga oshiriladi ?
5. Ustlash usulini tushuntirib bering ?
6. Tugun potentsiallari usuli nimadan iborat ?
7. Ekvivalen(muqobil) generator usulning afzal tomoni nimadan iborat ?
8. Sxemani soddalashtirish deganda nima tushuniladi ?
9. Elektr zanjirlarini hisoblashning qaysi usuli sizga ma’qul bo‘ldi ?
10. Rezistorlarni yulduzcha va uchburchak usulda ulash sxemalarini ko ‘rsating ?
| 