12
Manba va iste’molchilarni ketma-ket ulanishi
1.4-rasm. Manba va iste’molchilarning ketma-ket ulanishi.
(1.4)
(1.5)
(1.6)
(1.7)
(1.8)
(1.9)
Qarshiliklari ketma-ket birlashtirilgan zanjirning biron qismida uzilish sodir bo‘lganida
uning
tamomila ishdan chiqishi qarshiliklarni ketma-ket ulash usulining asosiy kamchiligidir.
Manba va iste’molchilarni parallel ulanishi
Qarshiliklarini(iste’molchilarni) parallel ulash deb R1, R2, R3, .. R
n
va hokazo qarshiliklarning bosh
uchlarini bir tugunga va ana shu qarshiliklarning oxirgi uchlarini ikkinchi
tugunga birlashtirishga
aytiladi(1.5-rasm).
Qarshiliklari parallel ulangan elektr zanjirining (bunday zanjirlarni tarmoqlangan, yoki ko‘p konturli
elektr
zanjirlari, deb ham atash mumkin) o‘ziga xos xususiyati: zanjirga
ulangan barcha qarshiliklar
qismlaridagi kuchlanishning bir xil qiymatga ega bo ‘lishidir.
13
R1, R2, R3, …. R
n
qarshiliklar bosh uchlarining ulanish nuqtalariga keluvchi tok (
I
) shu nuqtalardan
(tugunlardan)
tarqaluvchi
I1, I2, I3, …. I
n
toklarning yig‘indisiga teng(Kirxgofning I qonuniga asosan):
I= I1 + I2 + I3+ ….+ I
n
yoki
.
)
1
...
1
1
1
(
...
3
2
1
3
2
1
e
n
n
R
l
U
R
R
R
R
U
R
U
R
U
R
U
R
U
I
(1.10)
Agar
.
1
;
1
;
1
;
1
;
1
1
3
1
2
1
1
e
e
n
n
G
R
G
R
G
R
G
R
G
R
Bo‘lsa, u holda
).
...
(
3
2
1
n
G
G
G
G
U
I
Agar
.
...
3
2
1
n
e
G
G
G
G
G
bo ‘lsa, zanjirdagi tok quyidagicha ifadalanadi:
.
e
G
U
I
(1.11)
Bu yerda
.
...
3
2
1
n
e
G
G
G
G
G
- parallel tarmoqlarning o‘tkazuvchanliklari, Sm;
G
e
– parallel tarmoqlarning ekvivalent o‘tkazuvchanligi, Sm.
(1.11) formulaga binoan 1.5 va 1.6 – rasmlardagi sxemalarni (zanjirlarni) o‘zaro ekvivalent deyish mumkin.
Demak, qarshiliklari parallel ulangan elektr zanjirning ekvivalent o‘tkazuvchanligi(G
e
)
shu zanjir ayrim
tarmoqlari o‘tkazuvchanliklari
)
,...,
,
,
(
3
2
1
n
G
G
G
G
ning yig‘indisiga teng.
1.5-rasm. Qarshiliklari parallel ulangan sxema.
1.6-rasm. 1.5-rasning ekvivalent sxemasi.
Agar elektr zanjiridagi parallel ulangan tarmoqlarning soni ikkita bo‘lsa,
ularning ekvivalent
qarshiligi quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:
14
.
2
1
2
1
1
R
R
R
R
R
(1.12)
Qarshiliklari parallel ulangan zanjirning asosiy afzalligi shundaki, bunday zanjirning biron tarmog‘ida
uzilish sodir bo‘lganida qolgan tarmoqlar normal ishlaveradi. Shuning uchun ham elektr energiyasining
iste’molchilari tarmoqqa parallel usulda ulanadi.
