29
2.3. Aktiv qarshilikli, induktiv va sig’im elementli zanjirlardagi tok va kuchlanishning vektor
tasvirlari.
Aktiv qarshilikli zanjir.
Zanjirning
toki va kuchlanishi
. Zanjir faqat
R
–
aktiv
qarshilikga ega
bo‘lgandagi holatni o’rganamiz. Bunda zanjirning o’zgarmas tokdagi qarshiligi
R
ga teng bo’lsa, shu
zanjirdan o’zgaruvchan tok o’tganda uning qarshiligi ortadi va qiymati
biror
R
/
ga teng bo’ladi. Tajriba
o’zgaruvchan tok chastotasi ortishi bilan
zanjirning qarshiligi ortishini
ko’rsatadi(2.5-rasm).
2.5-rasm. Aktiv qarshilikli zanjir
va uning vektor diagrammasi
Rezistorli zanjir qisqichlariga sinusoidal o‘zgaruvchi kuchlanish beriilganda
u = U
M
sin
ω
t;
(2.4.)
o’z navbatida Om qonuniga ko‘ra tok
i = u/r = U
M
sin
ω
t/r = I
M
sin
ω
t;
(2.5.)
tokning amplituda qiymati
I
M
= U
M
/r;
(2.6.)
Amplituda qiymatini
2
ga bo‘lib quyidagi bog‘liqlikni olamiz:
r
U
I
M
M
2
2
; yoki
I = U/r.
(2.7)
Bundan, tokning ta’sir etuvchi qiymati zanjir qisqichlaridagi kuchlanish qiymatini uning qarshiligiga
bo‘linganiga teng bo’lishi ko’rinadi.
Amaliyotda o’tkazgichning o’zgarmas tokdagi omik qarshiligidan farqlash maqsadida aynan shu
o’tkazgichning o’zgaruvchan tokdagi qarshiligi
