30
Kuchlanish va tokning haqiqiy qiymatlari ko’paytmasi voltamper yoki kilovolt-amper (
VA
yoki
kVA
)
hisobida o’lchanib, to’la
quvvat deb ataladi va
S
bilan belgilanadi.
S = UI
(2.9)
Elektr mashinalarning o’lchamlari to’la quvvat bilan aniqlanadi. Chunki chulg’am simlarining
ko’ndalang kesim yuzasi ulardan o’tuvchi tokka, simlarning izolyatsiyasi esa ularga berilgan kuchlanishga
bog’liqdir.
Aktiv quvvatning to’la quvvatga nisbati to’la quvvatning qanday qismi zanjirda iste’mol
qilinishini
ko’rsatadi. Bu koeffitsient kuchlanish bilan tok kuchi orasidagi fazalar siljish
burchagining kosinusiga
teng.
S
P
cos
(2.10)
Aktiv yuklamada
cos
ω
= 1
deb olsak
P = S
bo’ladi. Bunda elektr jihoz eng katta aktiv quvvatga
ega.
2.3.2.
Induktiv qarshilikli zanjir.
Juda kichik aktiv qarshilik (r ≈ 0) va L – induktivlikka ega bo‘lgan
g‘altakdan sinusoidal tok oqib o‘tganda 2.7-rasm.(a)
i = I
M
sin
(
ω
t+
ψ
i
);
(2.11.)
Ushbu tok g‘altakda sinusoidal o‘zgaruvchi oqimni hosil qiladi.
F
=
i
L
=
m
LI
sin
(
ω
t+
ψ
i
) =
F
m
sin
(
ω
t+
ψ
i
);
(2.12.)
Uning amplitudasi
F
m
=
m
LI
; (2.13.)
G‘altakning sinusoidal o‘zgaruvchi oqimi unda o‘zinduktsiya elektr yurituvchi kuch(
EYuK)ini hosil
qiladi(2.6-rasm).
