42
2.14-rasm. Aktiv
R
, induktiv
X
L
va sig’im
X
c
qarshiliklar ketma-ket ulangan sinusoidal tok zanjiri
uchun vektor diagrammalar.
Kuchlanishlar rezonansi.
Kuchlanishlar rezonansi payitida induktiv va sig’im qarshiliklardagi
kuchlanishlar zanjirning umumiy kuchlanishi
U
dan katta bo’ladi.
X
L
induktiv qarshilik
X
c
sig’im qarshilikka teng, yani
X
L
=
X
c
bo’lganda kuchlanishlar rezonansi sodir
bo’ladi.
C
I
X
L
I
X
C
L
1
;
(2.55)
Zanjirdagi to’la qarshilikning qiymati aktiv qarshilikning qiymatiga teng bo’ladi.
Zanjirning aktiv
qarshiligi juda kichik bo’lganda, zanjirdagi tok keskin ortib ketadi.
Zanjirga ketma-ket ulangan iste’molchilardagi kuchlanishlar tushuvi
tok bilan qarshilikning
ko’paytmasiga teng bo’ladi. Shu
sababdan tok ortib ketganda, kondensator va induktiv g’altak
klemmalaridagi kuchlanish ham keskin ortib ketishi va zanjir klemmalariga
berilagan umumiy
kuchlanishdan bir necha marta yuqori bo’lishi mumkin. Kondensator va g’altak klemmalarida shunchalik
katta kuchlanish paydo bo’lishi izolyatsiyaning teshilishiga hamda elektr jihozlarining
yaroqsiz holga
kelishiga sabab bo’ladi [1].
43
2.14. c - rasmda kuchlanishlar rezonansi paytidagi vektorlar diagrammasi tasvirlangan.
Zanjirda
rezonans hodisasi sodir bo’lishiga sabab bo’ladigan elektr chastotasiga zanjirning rezonans chastotasi
deb ataladi.
0
1
C
L
X
X
C
L
(2.56)
Ushbu ifoda zanjirda kuchlanishlar rezonansi sodir bo’lishining sharti
sifatida induktiv qarshilik
sig’im qarshilik bilan o’zaro teng bo’lishi kerakligini ko’rsatadi, yani:
C
L
1
(2.57)
O’ navbatida kuchlanishlar rezonansi paytida to’la reaktiv qarshilik nolga teng bo’liadi.
0
1
C
L
X
(2.58)
