Pozitron.
1928-yilda P.Dirak mavjudligini bashorat qilgan va K.Andcrson tomonidan kosmiknurlartarkibida kashf qilingan. Uning tinchlikdagi massasi elektronning tinchlikdagi massasi bilan teng boisa-da, zaryadi protonning zaryadiga teng. Pozitron elek-tronga qarama-qarshi, ya'ni antizarra.
Neytron.
1932-yilda D.J.Chedvik tomonidan kashf qilingan. Uning massasi protonning massasiga yaqin: mn - 1838/«,, elektr zaryadi esa nolga teng.
Neytrino.
1931-1935- yilda fi- nurlanish qonunlarini tushun-tirib bergan V.Pauli tinchlikdagi massasi nolga tengbo'lgan yana bitta zarra — neytrino mavjudligini bashorat qildi. Bu zarra tajribada 1956- yilda K.Kouen tomonidan yadro reaktorida kashf qilingan.
Myuonlar.
1938-yilda K.Anderson va S.Niddermeyer kosmik nurlar tarkibida massasi taxminan 207mf ga teng boMgan, yashash davri 2,2 x 10"6 s ni tashkil qilgan zarralarni kashf qildilar. Bu zarralar u- mezonlar yoki myuonlar (|T", \r) deb nomfandi. jt-mezonlar. 1947-yilda S.Pauell tinchlikdagi massasi 273me ga teng boMgan zarralarni kashf qildi. Bu zarralar n- mezonlar yoki pionlar (tt.+, k~) deb nomlandi.Ularning erkin holatdagi yashash davri 2,55 • 10~s s ga teng. 1950- yilda massasi 264,2me ga teng boMgan elektr neytral it°- mezon kashf qilindi.
A'-mezonlar. 1950- yitlardan boshlab kashf qilinadigan zarralar-ning soni keskin ortib bordi. Bular qatoriga /('-mezonlar ham kiradi. Ularning zaryadi musbat, manfiy, nol bo'lishi mumkin. Massalari esa 966—974mr atrofida.
Giperonlar.
Keyingi zarralar guruhi giperon/ar deyiladi. Ularning massalari 2\80mc dan 3278mF gacha oraliqda boMadi.
Rezonanslar.
Keyingi paytlarda yashash davrlari juda kichik bo'lgan rezonanslar deb ataluvchi zarralar kashf qilindi. Ularni bevosita qayd qilishning iloji bo'1may, wijudga kelganini parchala-nishida hosil boMgan mahsulotlarga qarab aniqlanadi.
Umuman olganda, dastlabki paytlarda bor-yo'g'i bir nechta-gina va materiyaning eng jajji gishtchalari deb hisoblangan elemen-tar zarralar keyinchalik, shu qadar xilma-xil va shu qadar murak-kab boMib chiqdi.
Antizarralar.
Birinchi antizarra - elektronning antizarrasi (qarama-qarshi zarrasi) - pozitron kashf qilingandan so'ng, boshqa zarralarning ham antizarrasi yo'qmikan, degan savol tug'ildi. Anti-proton 1955-yilda mis nishonni protonlar bilan bombardimon qilish natijasida hosil qilindi. 1956-yilda esa antineytron kashf qilindi. Hozirgipaytdahar bir zcrraning o'z antizarrasi,ya'nimassasi va sptni teng, zaryadi esa qarama-qarshi bo'lgan zarra mavjudligi aniqlangan.
Elektron va protonlarning antizarralari zaryadining ishorasi bilan farq qilsa, neytron va antineytron xususiy magnit moment-larining ishorasi bilan farq qiladi. Zaryadsiz zarralar foton, ti°-mezonlarning o'zlari va antizarralarining fizik xossalari bir xil.
Ajitizarralar to'gLrisida maMumotga ega boigandan keyin o'quvchida zarra va antizarra uchrashib qolsa nima bo'ladi, degan savol tug'ilishi tabiiy, Ushbu savolga javobni keyingi satrlarda topasiz.
| 