Elementar zarralar. Zarralar va anti zarralar
Mazmuni: elementar zarralar; elektron; foton; proton; pozitron; neytron; myuonlar; k- mezonlar; K- mezonlar; giperon-lar; rezonanslar; antizarralar; modda va maydonning bir-biriga aylanishi; antimodda.
Elementar zarralar.
O'z ma'nosiga ko'ra «elementar» so'zi «engsodda» ma'nosini anglatadi. Garchibugungikungacha ma'lum zarralarni elementar deb atash uncha to'g'ri boimasa-da, dastlabki paytlarda kiritilgan bu iboradan hamon foydalaniladi.
umuman olganda, zarralar endigina kashf qilina boshlanganda materiyaning eng kichik bo'lakchasi sifatida qabul qilingan va chindan ham elementar deb hisoblangan.
Lekin ularning ba'zilarining (jumladan, nuklonlarning) murakkab tuzilishga ega ekanligi keyinroq ma'lum boiib qolgan. Hozirgi paytda 200 dan ortiq elementar zarralar mavjud. Ularning ko'pchiligi nostabil bo'lib, asta-sekin yengilzarralarga aylanadi.
Elektron.
Birinchi kashf qilingan elementar zarra elektron hisoblanadi. Katod nurlarining xossalarini olrganayotgan
Tomson, bu manfiy zaryadlangan zarra elektronlar oqimidan iborat ekan-ligini aniqladi. Bu voqea 1897- yil 29- aprelda ro'y bergan edi va shu sana birinchi elementar zarra kashf qilingan kun hisoblanadi.
Foton.
1900- yilda M.Plank yorugiikning
foton deb ataluvchi zarralar oqimidan iborat ekanligini ko'rsatdi. Foton eleklr zaryadiga ega emas, tinchlikdagi massasi nolga teng, ya'ni foton yorugiik tezligiga teng tezlik bilan harakat holatidagina mavjud boiishi mumkin.
proton.
1919-yilda E.Rezerford tajriba-larida, azotning a- zarralar bilan bombardimon qilinishi natijasida, vodorod atomining yadrosi proton kashf qilingan. U zaryadining miqdori P.DIRAK elektronning zaryadiga teng bo'lgan, musbat (1902-1961) zaryadlangan zarradir. Massasi elektronning
| 