|
www.scientificprogress.uzBog'liq neft-mahsulotlarini-gidrotozalash-jarayoniga-ta-sir-etuvchi-asosiy-omillarwww.scientificprogress.uz
Page 790
Reaksion zonadan ortiqcha issiqlikni chiqarib yuborish uchun reaktorga
katalizator qatlamlari orasiga sovuq aylanib turadigan gazni yoki sovuq gaz va
gidrotozalashning suyuq beqaror mahsulotning aralashmasining yetkazib turishni
qo’llaydilar.
Vodorodning sarfi. Gidrotozalashda vodorod gidrogenlash, eritish va puflashga
sarflanadi. Gidrogenlashga vodorodning sarfi yuqori darajada хom ashyoga
to’yinmaganlar hamda smolalarning miqdoriga bog’liq bo’ladi va to’g’ri haydalgan
benzinga 0,1 % dan, kokslash benzini yoki vakuumli gazoylga 1,3 % gacha o’zgaradi.
Suyuq mahsulotlarda eritishdagi vodorodni yo’qotishlar tozalanadigan mahsulot
molekulyar massasasining va sistemadagi umumiy bosimning ko’tarilishi bilan oshadi.
Gidrotozalash jarayonida toza vodorodni emas balki vodorodning hajmiy miqdori
50-95 % ni tashkil qiluvchi qolgan qismi esa metan, etan, propan va butandan iborat
vodorod saqlovchi gaz ishlatiladi. Gidrotozalash reaksiyalari natijasida vodorod
yutiladi, uglevodorodli gazlar, vodorodsulfidi va suv hosil bo’ladi. Shuning uchun
vodorodning vodorod saqlagan gazdagi miqdori reaktorga kirishda chiqishdagiga
qaraganda yuqori.
MUHOKAMA
Хom ashyoni oltingugurtsizlantirish chuqurligi deganda хom ashyo va
gidrogenizatda oltingugurt miqdori farqining хom ashyodagi oltingugurt miqdori
nisbatining % dagi ifodasi tushiniladi.
Riforming qurilmasidan ortiqcha vodorodsaqlagan gazning chiqishi va tarkibi
qayta ishlanadigan хom ashyoning turiga, jarayonni olib borish sharoitiga,
qo’llaniladigan katalizatorlarga bog’liq bo’ladi. Riforming jarayonida hosil bo’ladigan
vodorod saqlagangaz motor yoqilg’isini gidrotozalash jarayonida bevosta ishlatilishi
mumkin, shu bilan birga uning tannarхi maхsus ishlab chiqarishning (masalan, katalitik
konversiya usuli bilan olinadigan) vodorodiga qaraganda 10-15 marta kamdir.
Dizel yoqilg’isini gidrotozalash jarayonida ancha miqdorda parchalanish gazlari
ajralib chiqadi. 28 % (mas.) gacha, shuning uchun vodorodning miqdori
vodorodsaqlagan gazda 50,0 % (hajm) bo’lgan holda qo’llanganda gaz puflab olish
zaruriyati tug’iladi. Parsial bosim reaktorga yetkazib berilayotgan vodorodsaqlagan
gazning tarkibi bilan bog’liq bo’ladi.
Neft mahsulotlarining ekologik tavsiflariga qo’yiladigan talablarning va qazib
olinadigan neftning og’irlashuvi bilan gidrokatalitik jarayonlar neftni qayta ishlashda
katta rol o’ynaydi va neftni qayta ishlashda muhim ahamiyatga ega. Shu sababli
termogidrokatalitik jarayonlar kelgusida ahamiyatini yo’qotmaydi va uning rovojlanish
istiqbollari yangi samarali katalizatorlarni, reaktorlarning mukammal ichki
moslamalarini tanlash, kapital mablag’larni minimallashtirish va ekspluatatsion
xarajatlarni pasaytirishdan iborat.
|
| |
