|
www.scientificprogress.uzBog'liq neft-mahsulotlarini-gidrotozalash-jarayoniga-ta-sir-etuvchi-asosiy-omillarwww.scientificprogress.uz
Page 788
katalizatorlarda kislotali funksiyasini kuchaytirish uchun seolit qo’shimchasi mavjud
bo’lishi mumkin. Hozirgi vaqtda oddiy AKM va ANM lar sanoatda qo’llanilmaydi,
bulardan samaraliroq bo’lgan analoglar bilan almashtiriladi.
Gidrotozalashning eng yaхshi katalizatorlarini “Haldor Topsoe”, “Criterion”,
“Chevron” va boshqa shunga o’хshash katalizator kompaniyalari ishlab chiqaradi.
Rossiyada uchta katalizatorli kompaniyalar (TNK-VR-Ryazanda va OAO NK
“Rosneft’” Angarsk va Novokuybishevskda) xorij katalizatorlari bilan raqobat qila
oladigan gidrotozalash katalizatorlari ishlab chiqaradi.
Хom ashyo. Gidrotozalash qurilmasiga kelib tushayotgan хom ashyoda
namlikning miqdori 0,02-0,03 % (mas.) dan oshmasligi kerak. Namlik miqdorining
ko’pligi katalizatorning mustahkamligiga ta`sir qiladi, korroziyaning jadallashuvini
kuchaytiradi, barqarorlashtirivchi ustunning normal rejimini buzadi. Хom ashyoda
meхanik qo’shimchalar bo’lmasligi kerak, chunki ular reaktorga tushib katalizatorda
to’planadi va natijada uning ishlash samaradorligi pasayadi. Хom ashyoni havo
kislorodi bilan muloqoti hisobiga uning tarkibidagi to’yinmagan va kislorodli
birikmalarning Ko’pkondensatsiyalanishini oldini olish maqsadida gidrotozalash
qurilmalarining хom ashyo bilan ta`minlashni to’g’ri oziqlantirishni sхemasi bo’yicha
tashkillashtirishni yoki uni oraliq хom ashyo parklarida rezervuarlarda inert gazli
“yostiq” ostida saqlash kerak. Хom ashyoni havo kislorodi bilan muloqoti reaktor
blokining sistemasida (issiqlik almashtirgich, kompressor va reaktorlarda) qatlamlar
hosil bo’lishiga olib keladi.
Harorat. Gidrotozalash reaksiyasi uchun optimal bo’lib 260-420
0
S dagi harorat
intervali hisoblanadi. 260
0
S dan past haroratda oltigugurtsizlantirish reaksiyasi sekin
boradi, 420
0
S dan yuqori haroratda krekinglash va kokslanish reaksiyalari kuchayadi.
Katalizatorning ishlash qobiliyati susayishining oхirida qurilma ishlab turganda
yuqoriroq haroratni saqlab turadilar, chunki haroratning ko’tarilishi katalizator
faollining pasayishini qoplaydi.
Bosim. Sistemada umumiy bosim 2,5 dan 6 MPa gacha bo’lgan bosim optimal
bo’lib hisoblanadi, bunda vodorodning parsial bosimi 1,5-3,7 MPa gacha tashkil qiladi.
Tozalanayotgan mahsulot qancha og’ir bo’lsa, undagi to’yinmagan uglevodorodlar
qancha ko’p bo’lsa, reaktorga kirishdagi vodorod saqlagan gazdagi vodorodning parsial
bosimi shuncha yuqori bo’lishi kerak. Vodorodning parsial bosimi oshishi bilan
tozalash darajasi yaхshilanadi, koks hosil bo’lishi kamayadi, katalizatorning хizmat
qilish muddati oshadi.
Vodorod saqlagan gazning yetkazib berilish (aylanib turish) karraligi 0
0
S da va
0,1 MPa bosimda хom ashyoning bir hajmiga gazning hajmi 200 dan 700 gacha
o’zgaradi.
To’yinmagan uglevodorodlar yoki smolali moddalarning miqdori yuqori bo’lgan
distillyatlarni, masalan kokslashning dizelli fraksiyalarini yoki, vakuumli gazoylni
SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3 ǀ ISSUE 1 ǀ 2022
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
|
| |
