M-39 "Almata-Bishkek-Toshkent-Shahrisabz-Termiz" avtomobil yo’lining asoslarini asfaltbeton qoplama yotqizishga tayyorlash

.Asfaltbetonni yotqizish va zichlashdan avval asosning yuzasi tegishlicha tayyorlanishi zarur. Agar asos qurish ishlari butun qoplama qurish majmuining texnologik jarayoni tarkibiga kiradigan bo’lsa, u odatda asfaltbeton aralashmasini yotqizish va zichlashga to’la-to’kis tayyor qolatga keltiriladi.Biroq, ko’pincha asfaltbetonni tayyor qolatdagi, masalan, sement-beton asosga yotqizish zarur bo’lib qoladi. Bunday asosni ifloslik va changdan tozalash qamda ayrim joylarini tekislash talab qilinadi. Ba'zi qollarda, avval asosning yirik o’ydim-chuqurlarini qora chaqiqtosh bilan to’ldirib, asfaltbetondan tekislovchi qatlamlar yotqizishga to’qri keladi. Asosning asfaltbeton aralashmasi bilan yaxshi ilashishi ta'minlangan qoldagina asfaltbeton qoplamaning turqunligi va mustaqkamligi yetarli darajada chiqadi. Aks qolda, zichlash va foydalanish jarayonida yuzaga keluvchi gorizontal kuchlar ta'sirida qoplamaning ayrim joylari siljib qoladi, do’ngliklar, qadir-budurliklar va uzilishlar yuzaga keladi. Asosning yuzasi cho’tkalar bilan yoki kompressordan chiqayotgan siqilgan qavo oqimi bilan tozalanadi. Asosning yuzasi yamalgandan, tekislangandan va tozalangandan so’ng 200-2500S gacha qizdirilgan qum bilan tabiiy ravishda yoki maxsus quritish mashinalari /qizdirgichlar/ bilan quritilmoqi lozim. Asfaltbeton aralashmasi nam asosga yotqizilganda paydo bo’luvchi to’rsimon yoriqlar yuzaga kelishining oldini olish uchun asos quritilishi zarur. Asos qurigach, unga bitum materiallar bilan ishlov beriladi. Buning uchun bitum emulqiyasi, ish qaroratigacha isitilgan yoki kerosin bilan suyultirilgan BND 90/130 va BND60/(90) markali qovushqoq bitum hamda SG 70/130 markali suyuq bitum qullaniladi. Emulsiya yoki suyuq bitumlar aralashmani yotqizishdan 3-5 soat avval quyiladi. Asos yuzasiga qatto qovushqoq bitumlarning qalin qatlamlar tarzida ishlov berish yaramaydi, chunki bu qolda yuza sirpanchiq chiqishi va yotqizilgan asfaltbetonning fizik-mexanikaviy xossalari o’zgarishi qayishqoqligi/ ortishi va turqunligi pasayishi mumkin.Bitumni yupqa qatlam qilib bir tekis taqsimlash oson bo’lishi uchun u kerosin bilan tegishli darajagacha /oqirlik bo’yicha 8-12% / suyultiriladi. Asos yuzasiga yoki asfaltbeton qoplamaning ostki qatlamiga ishlov berish uchun mos ravishda 0.5-0.8 va 0.2-0.3 l/m2 qisobida bitum sarflanadi. Agar ana shu maqsadlar uchun 60% li bitum emulqiyasi ishlatiladigan bo’lsa, uning sarfi mos ravishda 0,6-0,9 va 0.3-0.4 l/m2 ni tashkil etadi. Asfaltbeton aralashmasi ishlov berilgandan keyin qurilgan yuzaga yotqiziladi. U yangi taqsimlangan bitum emulqiyasi ustidan yotqiziladigan bo’lsa. Aralashma asos bilan ilashmaydi. Agar yangi ishlov berilgan yuza kuchli yomqir ostida qolsa, uning suv bilan yuvilib ketish xavfi paydo bo’ladi va bu qolda, yuza qurigandan so’ng qayta ishlov berish tavsiya qilinadi.