1.Elektr energiya xosil qilish va uni tarqatish.
Elektr energiya elektrostansiyalarda ishlab chiqariladi. Ularda turli ener-giyalar elektr energiyaga aylantiriladi.
Ishlatilayotgan birlamchi energiya turiga qarab elektrostansiyalar quyidagi turlarga bo’linadi: gidravlik (GES),
issiqlik
(IES), atom (AES). Xozirgi kunda issiqlik elektrostansiyalari ko’p tarmoqli bo’lib ularni ulushiga barcha ishlab
chikarilayotgan elektr energiyasining 80-85 % miqdori to’g’ri keladi.
Gidravlik elektrostansiya (GES) larda suv okimi energiyasi birlamchi energiya xisoblanib
gidrogeneratorlar yordamida
elektr energiyasiga aylantiriladi.
Issiqlik elektrostansiya (IES) larida qattiq, suyuk, gaz ko’rinishidagi yoqil-gilarni kimyoviy energiyasi
elektr energiyaga
aylantiriladi. IES lari bug’ turbina li, gaz turbinali va ichki yonuv dvigatelli bo’lishi mumkin. Ammo bug’
turbinali
elektrostansiyalar ko’p tarqalgan. Ba’zi issiqlik elektrostansiyalari iste’mol chilarni elektr energiyasi bilan ta’minlash bilan
bar qatorda bug’ va issiq suv bilan xam ta’minlaydilar (TES).
Atom elektrostansiya (AES) larida energiya manbaasi sifatida yadro yoqilg’i-si ishlatiladi. Zanjirli reaksiya tufayli
parchalanish natijasida yadro yoqilg’isi issiqlik ajratib chiqaradi va u suvni bug’ga aylantiradi. Xosil bo’lgan bug’ turbi-
naga yuboriladi. Bug’ xosil bo’lish jarayoni turli sxema va sikllar bo’yicha amalga oshiriladi. Boshka jixatlari tomonidan
AES lar IES lardan farq qilmaydi.
Xozirgi kunda quyosh energiyasidan, er
osti suvlarining issiqligidan, shamol energiyasidan,
dengiz oqimlarining
qalqishidan foydalanish xamda atom va issiq-lik energiyasidan to’g’ridan-to’g’ri elektr energiyasi xosil qilish bo’yicha
tadqiqot-lar olib borilmoqda.
Ta’kidlab o’tish joizki, jixozlar xamda energetik resurslarlan oqilona foydalanish maqsadida turli elektrostansiyalar
