Ixtisas: Yerquruluşu , torpaq və şəhər kadastrı
Fənn: Ərazinin mühəndis təchizatı
Müəllim: Məmmədova Aygül Mustafa qızı
Kurs: II
Mövzu-1
Giriş.Ərazinin mühəndis təchizatına təbii faktorların təsiri
PLAN
1.Ərazinin mühəndis təchizatının vəzıfələri .
2.Ərazinin mühəndis təchizatına təbii faktorların rolu.
3.Ərazinin mühəndis təchizatına topoqrafik şəraitin geoloji və hidrogeoloji və digər faktorların rolu.
Ədəbiyyat
1. Ə. Ə. Quliyev Ə. İ Şıxzamanov. Geodeziya kursu. Baki 1973
M. Q. Evtuşenko L. B. Qureviç B. L. Şafran Инженерная родготовка территорий населеных мест. Москва 1982
3. Didko B. F. Mişenev B. Ş. Perşay L. K. Селхозяайстиенные дороги Москва 1982
N. Şirinov. İnsan və relyef 1991.
Ərazinin mühəndis təchizatı şəhərsalma işlərinin əsasını təşkil edir.Burada kompleks tədbirlər sistemi nəzərdə tutulmalıdır. O cümlədən sanitar gigiyenik qaydalar, mikroklimatik şərtlər, relyef və s.
Relyefi bilmək şəhərləri layihələndirmək şəhərsalma işində də çox vacibdir.
Başqa təbii faktorla yanaşı, relyef haqqında şəhərin müxtəlif təsərrüfat obyektlərinin yerini,torpaq işlərinin kəmiyyətlərini, əsaslı binaların bünövrəsinin konstruksiyasını, sahənin möhəmliyini müəyyən etməyə kömək edir.Bu məqsədlə şəhərlət və onların ayrı-ayrı sahələri tikilməzdən əvvəl relyefin ümümu xüsusiyyəti, relyef formaları, sətfin meyilliyi erozion parçalanmasl və s öyrənilir, layihələşdirmə içlərində nəzərə alınır.
Şəhərlər və başqa yaşayış məntəqələri salarkən çalışmaq lazımdır ki, seçilmiş sahələrin relyefi və ətraf ərazinin təbii landşaftı mümkün qədər saxlanılsın və şəhərin planlaşdırılması və arxitekturası ona müvafiq olaraq uyğunlaşdırılsın.
Dəmir yol və avtomobil yollarının layihələşdirilməsində, çəkilməsində və istismarında relyefi və onun xüsusiyyətlərin nəzərə almaq çox vacibdir.Bu məqsədlə relyefin xarici görkəmini, formasını, geoloji əsasını, hansı suxurlardan təşkil olunmasını, yamacların meyilliyini, formasını, səmtini və s, dəqiq öyrənmək lazımdır.
Dağlıq ərazidə yolu çay dərəsi ilə aparmaq daha da əlverişlidir.Yaşayış məntəqələri baçlıca olaraq bu yerlərdə yerləşir.Yolun burada su ilə təminatı yaxşıdır, meyillik azdır və dərə yuxarı tədricən artır.
Düzənlik ərazidə yollar çox vaxt suayrıcları ilə aparılır.Bunun üçün peneplen və düzəlmə səthlərinə müvafiq gələn sahələr daha əlverişlidir.Belə olduğu halda suayrıclarında təsadüf edilən bataqlıq, karst, müxtəlif mınşəli mənfi relyef formaları öyrənilməlidir.Onlar yolun çökməsinə, uçub dağılmasına, qışda qarın altında basdırılmasına səbəb ola bilər.
Yolları qısaltmaq məqsədilə çox vaxt tünellər tikilir.Tunellərin yeri seçiləndə başlıca olaraq suxurların mökəmliyi, uçquna davamlılığı, əlverişli hidrogeoloji şəraitin olması, tunellərin ağızları sahəsində uçqun və sürüşmələrin, qar uçqunlarının olub-olması nəzərə alınır.
Çayların üstündə körpülər tikmək üçün elə yerlər seçilməlidir ki, orada dərə və çayın məcrası dar olsun sahillər möhkəm süxurlardan təşkil olunsun, yol körpüyə düzbucaq altında yan alsın, çayın bu hissəsində şəlalə, intensiv akumlyasiya və ya eroziya sahələri olmasın, burada çaya çoxsulu qollar tökülməsin.
Səhralarda şəhərlərin və başqa yaşayış məntəqələrinin tikilməsi üçün rütubətliyin nisbətən çoxluğu, havanın temraturunun aşağı və küləklərin zəif olması ilə fərqələnən dərələr daha əlverişlidir.
Beləliklə, ərazilərin seçilməsinə təbii faktorların çox böyük təsriri vardır.Bu faktorlar aşağıdakılardır:
|
