-masala: Nega tovuq to‘g‘ri yuradi-yu o‘rdak lapanglab yuradi? Javobi

Download 246.24 Kb. Pdf ko'rish
bet	3/6
Sana	22.02.2024
Hajmi	246.24 Kb.
	#160819

1 2 3 4 5 6

Bog'liq
fizika darslarini tashkil etishning dolzarb masalalari
KOMP 4, 1 Rektifikatsion kolonna, O`zbekistonda davlat mustaqilligining qo`lga kiritilish - копия (4) - копия - копия, 4-Ma\'ruza., 12-mavzu.Chuqur joylashgan poydevorlar , Mahsulot sifatiga ta’sir etuvchi omillar va ularning mahsulot si-fayllar.org, 1. Standartlarni ishlab chiqish, tasdiqlash va tadbiq etish tart, Intergral operatsion kuchaytirgichlar. Operatsion sistemalar-fayllar.org, Iqtisodiyot yo’nalishi 362-guruh talabasi Sobirov Muhammadkarimn, Mavzu Avtomobil yo\'llarini arxitekturaviy landshaftli loyihalas-kompy.info, Avtomobil yo\'llarining kesishuv joylarini landshaft bilan uyg\'unlashuvi va arxitekturaviy yechimlar, Mavzu-Shaharsozlik mustaqil ish

Eksperimental masalalar

2-masala: Nega tovuq to‘g‘ri yuradi-yu o‘rdak lapanglab yuradi?
Javobi: Gap shundaki, tovuqning oyoqlari uning massa markaziga juda
yaqin joylashgan, shuning uchun tovuq muvozanatni yo‘qotmay to‘g‘ri yuradi.
O‘rdakning oyoqlari esa uning massa markazidan sal orqaroqda joylashgan,
shuning uchun o‘rdak yurganda muvozanatni yo‘qotmaslik uchun chapga o‘nga
lapanglab yuradi.
Eksperimental masalalar
Nazariyani amaliyot bilan bog‘lashning eng samarali usullaridan biri
eksperimental masalalar yechishdir. Eksperimental masalalarning xarakterli
xususiyati shundaki, ularni yechishda laboratoriya yoki demonstratsion
eksperimentlardan foydalaniladi. Eksperimental masalalarni yechish jarayonida
o‘quvchilarning faolligi va mustaqilligi oshadi. Chunki ular masala yechish uchun
kerakli ma’lumotlarni darslikdan, masalalar to‘plamidan tayyor holda olmasdan,
balki o‘zlari bajaradigan fizik o‘lchashlardan oladilar. Eksperimental
masalalarning yana bir afzalligi shundaki, bu masalalarni yetarlicha fikrlamasdan
turib yechib bo‘lmaydi. Ya’ni tajribada sodir bo‘ladigan hodisalarni o‘quvchilar
keng muhokama qilib olishlari kerak. Chunki eksperimental masalalarda,
laboratoriya
ishlaridagidek
nazariya
berilmaydi,
ishni
bajarish
tartibi
ko‘rsatilmaydi. Kerakli asbob-uskunalar, materiallar berilib, topilishi kerak bo‘lgan
ma’lumot so‘ralishi bilan kifoyalanadi. Yuqorida aytganimizdek o‘quvchilar qator
fikr va mulohazalardan, eksperimentda qanday fizik hodisa yotganini, qanday fizik
qonun ifodalanayotganligini bilib oladilar. Va nihoyat, eksperimental masalada
topilishi kerak bo‘lgan fizik kattalik uchun oxirgi ifodani keltirib chiqaradilar.
Oxirgi ifodani tahlil qilib, masalani yechish uchun kerakli kattaliklarni bevosita
o‘lchash yo‘li bilan oladilar.
Aytilganlarni quyidagi sodda eksperimental masalada ko‘raylik:
Masala: Yelkalari teng bo‘lgan richagning ikki uchiga massalari teng, lekin
hajmlari turlicha bo‘lgan jismlar osilgan. Agar jismlarni suvga tushirilsa,
muvozanat saqlanadimi?
Javobi: Suxbat vaqtida jismlarni suvga botirilganda ularga itarib
chiqaruvchi kuch ta’sir qilishi aniqlab olinadi. Bu kuchning kattaligi jismning

hajmiga va suyuqlikning zichligiga proporsional bo‘ladi. Hajmi kichikroq jismga
kamroq itarib chiqaruvchi kuch ta’sir qiladi.
Shuning uchun suvda kichikroq hajmdagi
jism richag uchini ko‘proq tortadi. Javobni
tajribada tekshirib ko‘riladi.
Umuman
olganda,
eksperimental
masalalarni
yechishga
o‘quvchilarning
qiziqishlari katta bo‘ladi. O‘qituvchi fizika
kabineti
sharoitidan
kelib
chiqib,
o‘quvchilar bilan birgalikda eksperimental
masalalarni yechishi maqsadga muvofiqdir. Yechish metodlari batafsil yoritilgan
eksperimental masalalarni adabiyotdan olish mumkin. O‘qituvchilar ba’zi
laboratoriya ishlarini va masalalar to‘plamlaridagi masalalarni eksperimental
masala qilib berishlari, yoki ijodkor o‘qituvchilar o‘zlari eksperimental masalalar
tuzib, o‘quvchilarga yechish uchun tavsiya qilishlari mumkin.

Download 246.24 Kb.

1 2 3 4 5 6

Download 246.24 Kb.

Pdf ko'rish