Yuzalarni shariklar bilan qadoqlash (naklyopkalash). Shariklar bilan ishlov berishning ta’sir ko‘rsatish mohiyati shundan iboratki, ishlov berilayotgan yuza shariklar tomonidan beriladigan ko‘plab zarbalarga uchraydi. Buning uchun shariklar tez aylanuvchi disk uyalariga joylashtiriladi, bu yerda shariklar markazdan qochuvchi kuch hisobiga ma’lum nisbiy siljishga ega bo’lganligi uchun radial
yo‘nalishda siljiydi va diskdagi teshik orqali ishlov beriladigan yuzaga zarba beradi. Asbob bilan ko‘plab kontaktda bo’lgan yuza mustahkamlanadi. Yuza qatlamlarida sezilarli siqish kuchlanishi paydo bo’ladi (11,3a-rasm ).
11.3-rasm. Yuzalarga mustahkamlovchi ishlov berish usullari
Mustahkamlash jarayoni maxsus qurilmalarda ham amalga oshiriladi (ultratovushli deformatsion mustahkamlash, dinamik mustahkamlash, impulsli, portlash bilan mustahkamlash). Vibrojo’valash. Mashina detallarining yeyilishga chidamliligini oshirish uchun ishqalanuvchi yuzalarda qo'zg‘almas, bir-biriga tegib turuvchi ariqchalarni bosib chiqarish maqsadga muvofiqdir. Bu ariqchalarda
moylovchi moddalar, yeyilishda chiqqan mayda zarrachalar joylashadi va oqibatda yeyilish kamayadi. Ariqchalar vibrojo’valash usuli bilan olinadi, ular, shuningdek, yuzani mustahkamlaydi ham. Mustahkamlovchi asbob- shar yoki olmosga (ular tokarlik dastgohlarida - keskichtutqichda o‘rnatiladi) oddiy V va S harakatlardan tashqari, kichik amplitudali AS harakati ham beriladi (11.3b-rasm ). Bu harakatlarni o‘zgartirish orqali ishlov berilayotgan yuzada talab etilgan rasmni olish mumkin, kerakli rasm ishqalanish juftligi va yeyilish sharoitlariga ko‘ra belgilanadi. Ichki va yassi yuzalarni vibrojuftlash mumkin Rezba jo’valash. Standart va qotirish rezbalarini tayyorlashda juda yuqori unumdorligi evaziga rezba jo’valash keng tarqalmoqda. Jo’valash tamoyiliga ko‘ra, rezba profiliga ega bo‘lgan va o‘z o'qi atrofida erkin aylana oladigan, bir ipli yoki ko‘p ipli toblangan roliklar bilan metall qisiladi. Bunda rolik rezbalari metalga botib kiradi va rezba ariqchalariga metall kirishi bilan rezba hosil bo’lishiga asoslangan, ya’ni bu yerda metall kesilmaydi va rolik profilidagi rezbaga metallning siljishi hisobiga rezba olinadi.
|
