Geologiya va konchilik ishi

Bu ma’noda “noan’anaviy” manbalar resurslariga borish qiyin bo’lgan manbalar resurslarini ham kiritish lozim. Bu resurslar guruhi juda o’zgaruvchan, beqaror: neft va gazga narxlarning o’sishi va qimmatbaho uglevodorod manbalarini sanoat ahamiyatida o’zlashtirilishi bilan ularning bir qismi tobora odatiy, “an’anaviy” bo’lib boradi. Shuni qayd etish lozimki, xususiy uglevodorod xomashyo manbayining “an’anaviy” resurslari juda yetishmaydigan va barqaror importni amalga oshirish imkoniyati bo’lmagan davlatlarda “noan’anaviy” manbalar resurslariahamiyatli hajmda qazib chiqarilishi va bunday davlatlar uchun “an’anaviy” manbalar resurslari hisoblanishi mumkin. Bunday vaziyat resurslarning manbalarini “an’anaviy” va “noan’anaviy”ga ajratishning shartliyligini yana bir bor ta’kidlaydi va ularning vaqt bo’yicha o’zgarishi mumkinligidan dalolat beradi.

Bu ma’noda “noan’anaviy” manbalar resurslariga borish qiyin bo’lgan manbalar resurslarini ham kiritish lozim. Bu resurslar guruhi juda o’zgaruvchan, beqaror: neft va gazga narxlarning o’sishi va qimmatbaho uglevodorod manbalarini sanoat ahamiyatida o’zlashtirilishi bilan ularning bir qismi tobora odatiy, “an’anaviy” bo’lib boradi. Shuni qayd etish lozimki, xususiy uglevodorod xomashyo manbayining “an’anaviy” resurslari juda yetishmaydigan va barqaror importni amalga oshirish imkoniyati bo’lmagan davlatlarda “noan’anaviy” manbalar resurslariahamiyatli hajmda qazib chiqarilishi va bunday davlatlar uchun “an’anaviy” manbalar resurslari hisoblanishi mumkin. Bunday vaziyat resurslarning manbalarini “an’anaviy” va “noan’anaviy”ga ajratishning shartliyligini yana bir bor ta’kidlaydi va ularning vaqt bo’yicha o’zgarishi mumkinligidan dalolat beradi.

2014-yilda Kazanda (Rossiya) “Трудноизвлекаемие и нетрадиционниезапаси углеводородов: опит и прогнози” mavzusida o’tgan Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyada professor R.X.Muslimov ma’ruzasida quyidagicha ta’kidlagan: “hozirgi vaqtgacha “noan’anaviy” sanalgan zaxiralar endi “an’anaviy” bo’lib qoladi, chunki uglevodorodlarning “an’anaviy” zaxiralari ishlatishning yakuniy bosqichida turibdi”.