1.Yarimo’tkazgich …………. eng yuqori chastotali tranzistorlar, lazerlar, hamda inegral sxemalar (chiplar) yaratishning asosi bo’ldi.
**** geterotuzilmalar
2. Optik aloqa tizimlari ……... ……….. optik modullarga ega
**** uzatuvchi va qabul qiluvchi
3…… optik modul elektr signallarni optik signallarga o’zgartirish uchun xizmat qiladi.
**** uzatuvchi
4…….. uzatuvchi optik modulning bosh elementi
**** nulanuvchi diod
5……… elektr signallarni optik signallarga o’zgartirish uchun xizmat qiladi
**** nulanuvchi diod
6……. qabul qiluvchi optik modulning bosh elementi
**** fotodiod
7.Elektronikaning rivojlanishi elektron asboblar texnologiyasining takomillashuvi bilan chambarchars bog‘liq bo‘lib, hozirgi kungacha ……. bosqichni bosib o‘tdi.
**** to‘rt
8……. bosqich asboblari: rezistorlar, induktivlik g‘altaklari, magnitlar, kondensatorlar, elektromexanik asboblar (qayta ulagichlar, rele va shunga o‘xshash) passiv elementlardan iborat edi.
**** birinchi
9…………….. bosqich Li de Forest tomonidan 1906 yilda triod lampasining ixtiro qilinishidan boshlandi.
**** ikkinchi
10…………… bosqich Dj. Bardin, V. Bratteyn va V. Shoklilar tomonidan 1948 yilda elektronikaning asosiy aktiv elementi bo‘lgan bipolyar tranzistorning ixtiro etilishi bilan boshlandi.
**** uchinchi
-
………. bosqich integral mikrosxemalar asosida elektron qurilma hamda tizimlar
yaratish bilan boshlandi va mikroelektronika davri deb ataldi.
-
to‘rtinchi
-
...........– fizik, konstruktiv – texnologik va sxemotexnik usullardan foydalanib yangi turdagi elektron asboblar – integral mikrosxemalar va ularning qo’llanish prinsiplarini ishlab chiqish yo’lida izlanishlar olib borayotgan elektronikaning bir yo’nalishidir
-
mikroelektronika
-
1965 yildan buyon mikroelektronikaning rivoji ………. qonuniga muvofiq bormoq-da, ya’ni har ikki yilda zamonaviy integral mikrosxemalardagi elementlar soni ikki marta ortmoqd****
-
G. Mur
-
…………. o‘lchamlari 0,1 dan 100 nm gacha bo‘lgan yarimo‘tkazgich tuzilmalar elektronikasi bo‘lib, mikroelektronikaning mikrominiatyurlash yo‘lidagi mantiqiy davomi hisoblanadi.
-
nanoelektronika
-
integral mikrosxemalarning, shu jumladan mikroprosessorlar va xotira mikrosxemalarining asosiy aktiv elementi bo’lib kremniyli ………– tranzistorlar xizmat qiladi.
-
MDYA
-
integral mikrosxemalarda elementlar bir – biri bilan ……… yo’li bilan ulanadi
-
metallash
-
Integral mikrosxema ……… deb, diskret element funksiyasini bajaruvchi, lekin montajdan avval mustaqil mahsulot bo’lgan integral mikrosxemaning bo’lagiga aytiladi.
-
Komponenti
-
Elementlari yarimo’tkazgich asosning sirtiga yaqin qatlamda hosil qilingan mikro-sxemalar …….. integral mikrosxema deb ataladi.
-
yarimo’tkazgich
-
Elementlari dielektrik asos sirtida parda ko’rinishida hosil qilingan mikrosxemalar ……… integral mikrosxema deb ataladi.
-
Pardali
-
Yupqa pardali integral mikrosxemalar qalinligi
-
1-2 mkm
-
……. optik signalni elektr signalga aylantirish uchun xizmat qiladi
-
fotodiod
-
…………. optik diapazondagi elektromagnit tebranishlarni kuchaytirish va generasiyalash uchun xizmat qiluvchi kvant asbob.
-
Lazer
-
Integral mikroelektronika va nanoelektronika bilan bir vaqtda ………….. rivojlanmoqd****
-
funksional elektronika
-
…………. asboblarda ferromagnit materiallar ishlatiladi
-
magnitoelektron
-
…………. deb, konstruksiyasi bo’yicha kristall yoki asosdan ajralmaydigan, elektroradio elementlar funksiyasini bajaruvchi integral mikrosxemaning qismiga aytiladi.
-
Element
-
integral mikrosxema integratsiya koeffisienti K =3 bo`lsa –
-
kata
-
integral mikrosxema integratsiya koeffisienti K =4÷5 bo`lsa –
-
o’ta kata
-
integral mikrosxema integratsiya koeffisienti K < 1 bo`lsa –
-
oddiy
-
integral mikrosxema integratsiya koeffisienti 1 < K ≤ 2 bo`lsa –
-
o’rtacha
-
integral mikrosxema integratsiya koeffisienti 2 < K ≤ 4 bo`lsa –
-
katta
-
qalin pardali integral mikrosxemalar qalinligi
-
10 mkmdan yuqori
-
……. integral mikrosxema deb umumiy dielektrik asosda joylashgan pardali passiv va diskret aktiv elementlar kombinatsiyasidan iborat mikrosxemaga aytiladi.
-
Gibrid
-
Ishlatilgan tranzistor turiga muvofiq yarimo’tkazgich integral mikrosxemalar ………. integral mikrosxemalarga ajratiladi.
-
BT va MDYA
-
integral mikrosxema integratsiya koeffisienti K =1 bo`lsa –
-
oddiy
-
integral mikrosxema integratsiya koeffisienti K =2 bo`lsa –
-
o’rtacha
-
……… integral mikrosxemalarda signal uzluksiz funksiya sifatida o’zgaradi.
-
analog
-
……… integral mikrosxemalar diskret ko’rinishda berilgan signallarni o’zgartirishga va qayta ishlashga xizmat qiladi.
-
raqamli
-
………. usulida tarkibiga donor yoki aktseptor kiritmalar qo’shilgan o’ta toza kremniy eritmasi yuziga kremniy monokristali tushiriladi.
-
Choxralskiy
-
…….. usulida monokristal ifloslantiruvchi kiritmalardan qo’shimcha tozalanadi
-
zonali eritish
-
……… jarayoni asos sirtida uning kristall tuzilishini takrorlovchi yupqa monokristal ishchi qatlamlar hosil qilish uchun ishlatiladi.
-
epitaksiya
-
integral mikrosxema integratsiya koeffisienti K ≥ 4 bo`lsa qanday mikrosxema hisoblanadi.
-
o’ta katta
-
integral mikrosxema elementlar soni 10 tagacha bo`lsa –
-
oddiy
-
integral mikrosxema elementlar soni 11÷100 bo`lsa –
-
o’rtacha
-
integral mikrosxema elementlar soni 101÷10 000 tagacha bo`lsa –
-
katta
-
integral mikrosxema elementlar soni > 10 000 ko`p bo`lsa –
-
o’ta katta
-
Yarimo’tkazgich plastinadagi metall yoki dielektrik pardalar sirtida ma’lum shakldagi lokal sohalarni hosil qilish jarayoni deb ………… ataladi.
-
fotolitografiya
-
…… integral mikrosxema elementlarini elektr jihatdan ulash hamda rezistorlar, kondensatorlar va gibrid ISlarda elementlar orasidagi izolyatsiyani amalga oshirish uchun qo’llaniladi.
-
pardalar
-
……. texnologiyada elementlar p – yoki n – turli yarimo’tkazgich asosda hosil qilinadi.
-
planar
-
………. texnologiyasida elementlar asos sirtiga o’stirilgan epitaksial qatlamda hosil qilinadi.
-
planar – epitaksial
-
…….. tranzistorlarning baza yoki emitter sohasini hosil qilish operatsiyasi bilan bir vaqtda tayyorlanadi.
-
integral rezistorlar
-
integral mikrosxema integratsiya koeffisienti K ≥ 4 bo`lsa qanday mikrosxema hisoblanadi.
-
o’ta katta
-
integral mikrosxema elementlar soni 10 tagacha bo`lsa –
-
oddiy
-
integral mikrosxema elementlar soni 11÷100 bo`lsa –
-
o’rtacha
-
integral mikrosxema elementlar soni 101÷10 000 tagacha bo`lsa –
-
katta
-
integral mikrosxema elementlar soni > 10 000 ko`p bo`lsa –
-
o’ta katta
-
Yarimo’tkazgich plastinadagi metall yoki dielektrik pardalar sirtida ma’lum shakldagi lokal sohalarni hosil qilish jarayoni deb ………… ataladi.
-
fotolitografiya
-
…… integral mikrosxema elementlarini elektr jihatdan ulash hamda rezistorlar, kondensatorlar va gibrid ISlarda elementlar orasidagi izolyatsiyani amalga oshirish uchun qo’llaniladi.
-
pardalar
-
fotolitografiya
-
epitaksiya
-
termik oksidlash
-
……. texnologiyada elementlar p – yoki n – turli yarimo’tkazgich asosda hosil qilinadi.
-
planar
-
planar – epitaksial
-
integral
-
integral
-
………. texnologiyasida elementlar asos sirtiga o’stirilgan epitaksial qatlamda hosil qilinadi.
-
planar – epitaksial
-
…….. tranzistorlarning baza yoki emitter sohasini hosil qilish operatsiyasi bilan bir vaqtda tayyorlanadi.
-
integral rezistorlar
-
Yarimo’tkazgich hajmiga kiritmalarni kiritish jarayoni ………… deb ataladi.
-
legirlash
-
………… butun kristall yuzasi bo’ylab yoki niqobdagi tirqishlar orqali ma’lum sohalarda (lokal) amalga oshiriladi
-
diffuziya yordamida legirlash
-
………….. yetarli energiyagacha tezlatilgan kiritma ionlarini niqobdagi tirqishlar orqali kristalga kiritish bilan amalga oshiriladi.
-
ion legirlash
-
Yarimo’tkazgich, uning sirtidagi oksidlar va boshqa birikmalarni kimyoviy moddalar hamda ularning aralashmalari yordamida eritib tozalash jarayoniga …………. deyiladi.
-
Yemirish
-
komplementar MDYA –invertorlarda ….. qo`laniladi
-
n-MDYA va p-MDYA
-
komplementar BT – invertorlarda ….. qo`laniladi
-
n-p-n va p-n-p
-
Musbat mantiqli BTli invertor kirishiga mantiqiy «1» ga mos signal berilsa tranzistor …… rejimda ishlaydi
-
to`yinish
-
-
Musbat mantiqli BTli invertor kirishiga mantiqiy «0» ga mos signal berilsa tranzistor …… rejimda ishlaydi
-
Berk
-
-
Ixtiyoriy zanjirdan avvaldan belgilangan qiymatli tok oqishini ta’minlovchi elektron qurilma ………… deb ataladi.
-
barqaror tok generatori
-
……. hosil qilish uchun ixtiyoriy p–n o’tish: kollektor – asos, baza – kollektor, emitter – baza, yashirin n+ - qatlam – izolyatsiyalovchi p – soha ishlatilishi mumkin.
-
integral kondenstorlar
-
…………. integral tranzistor asosida hosil qilinadi
-
integral diodlar
-
Tranzistor – tranzistorli mantiq asosidagi raqamli integral mikrosxemalarning mantiq elementlarida ……….. qo’llanladi.
-
ko’p emitterli
-
Integral –injektsion mantiq asosidagi raqamli integral mikrosxemalarning mantiq elementlarida ……….. qo’llanladi.
-
ko’p kollektorli tranzistorlar
-
………..– tranzistorlar asosida integral mikrosxemalar tayyorlash texnologiyasi BTlar asosida integral mikrosxemalar tayyorlash texnologiyasiga qaraganda ancha sodda
-
MDYA
-
………. sxemasida: 3 ta transistor, 2 ta resistor, 2 ta manbai mavjud
-
Uilson tok ko’zgusi
-
………. sxemasida: 2 ta transistor, 3 ta resistor, 2 ta manbai mavjud
-
aktiv tok transformatori
-
………………… ko’p kaskadli o’zgarmas tok kuchaytirgichlarda kaskadlarni kuchlanish bo’yicha o’zaro muvofiqlashtirishda keng qo’llaniladi.
-
o’zgarmas kuchlanish sathini siljituvchi sxema
-
………. sxemasida: 1 ta transistor, 1 ta resistor, 1 ta BTG va unga parallel ulangan resistor, 2 ta manbai mavjud
-
kuchlanish sathini siljituvchi universal sxema
-
differensial kuchaytirgichda ………. kirishlari mavjud
-
invers va noinvers
-
………..ning vazifasi kirish kuchlanishi va yuklama qiymati o’zgarganda chiqish toki qiymatini o’zgarmas saqlashdan iborat
-
barqaror tok generatori
-
O’zgarmas tok qiymatini cheksiz katta dinamik qarshilikka ega bo’lgan …………ta’minlashi mumkin
-
ideal tok manbai
-
Aktiv rejimda …………sxemada ulangan BTning chiqish xarakteristikasi ideal tok generatori VAXiga yaqin bo’ladi
-
UB
-
temperaturaviy barqarorlikni va keng dinamik diapazonni ta’minlash uchun amalda elektrodlari tutashtirilgan ………… tranzistor ishlatiladi
-
kollektor – baza
-
Sodda ……sxemasida: 2 ta transistor, 2 ta resistor, 2 ta kuchlanish manbai mavjud
-
barqaror tok generatori
-
o’zgarmas kuchlanish sathini siljituvchi sxema
-
Quvvat kuchaytirgichlarning chiqish kaskadlarida ……… dan foydalaniladi.
-
tarkibiy tranzistorlar
-
…….. -inverslaydigan va inverslamaydigan kirishlarga, bir xil signal berilganda nolga teng bo’lgan chiqish kuchlanishiga va cheksiz katta keng o’tkazish polosasiga ega
-
ideal kuchaytirgich
-
…….. - kichik signal rejimida kuchaytirgichning tokni uzatish koeffisienti
-
h21e
-
Kaskad kuchaytirish koeffisienti va DK kirish qarshiligini sezilarli oshirish maqsadida …………dan foydalaniladi.
-
tarkibiy tranzistorlar
-
sinfaz signallar:
-
amplitudalari teng va fazalari bir xil signallar
-
…… - amplitudalari teng va fazalari bir xil bo`ladi
-
sinfaz signallar
-
Dinamik yuklamali differensial kuchaytirgich sxemasida ….. BTG qo`laniladi
-
ikkita
-
Differensial kuchaytirgichning ……. xil ulanish sxemasi mavjud
-
to’rt
-
differensial kuchaytirgichning asosiy parametrlaridan biri - ……. hisoblanadi
-
sinfaz signallarni so’ndirish koeffisienti
-
Agar signal operatsion kuchaytirgichning …………… kirishiga berilsa, u holda chiqishdagi signal 1800 ga siljidi
-
inverslaydigan
-
Agar signal operatsion kuchaytirgichning ………….. kirishga berilsa, u holda chiqishdagi signal kirish signali bilan bir xil fazada bo’ladi.
-
inverslamaydigan
-
operatsion kuchaytirgichlar rivojlanishning ……. bosqichidan o’tdilar
-
uch
-
operatsion kuchaytirgich funksional sxemasi - ………dan iborat
-
uch kaskad
-
operatsion kuchaytirgichning………… uning kirish kaskadi va chiqish kaskadlarini bog`laydi
-
muvofiqlashtiruvchi kaskadi
-
…………. sinf kuchaytirgichlar katta nochiziqli buzilishlarga ega
-
B
-
Nochiziqli buzilishlarni kamaiytirish uchun tranzistorlarning ………… elektrodlariga siljituvchi kuchlanish beriladi
-
baza
-
……. operatsion kuchaytirgichlarning kirish kaskadlari sifatida ishlatiladi
-
differensial kuchaytirgich
-
……….. deb, analog signallar ustidan turli amallarni bajarishga mo’ljallangan qurilma
-
operatsion kuchaytirgich
-
operatsion kuchaytirgich ……….. kirishga ega
-
ikkita
-
…….. usulda ifodalanayotgan kattalik, unga proporsional bo’lgan bir signal ko’rinishida ifodalanadi.
-
Analog
-
…….. usulda ifodalanayotgan kattalik, har biri berilgan kattalikning bitta raqamiga mos keluvchi bir nechta signallar ketma – ketligi ko’rinishida ifodalanadi
-
Raqamli
-
………… elektron qurilma uzluksiz signallarni qabul qilish, o’zgartirish va uzatish uchun mo’ljallangan
-
Analog
-
Analog elektron qurilma ………signallarni qabul qilish, o’zgartirish va uzatish uchun mo’ljallangan elektron qurilmalar
-
Analog
-
…. analog elektron qurilmalar kamchiligi
-
xalaqitbardoshlikning kichikligi
-
operatsion kuchaytirgich kirish va chiqish qarshiliklari har doim ham asosiy parametrlar tarkibiga kiritilmaydi, ularni kirish va chiqish ……..qiymatlaridan aniqlash mumkin
-
tok
-
kuchaytirgich chiqish signali amplitudasini kirish signali amplitudasiga nisbatini chastotaga bog’liqligi .............. xarakteristikasi deb ataladi
-
amplituda chastota
-
kuchaytirgich chiqishidagi tebranishlar fazasini kirishdagi tebranishlar fazasiga nisbatan siljishini chastotaga bog’liqligi .............. xarakteristikasi deb ataladi
-
faza chastota
-
Elektron qurilmalar, jumladan komputerlarda qayta ishlanayotgan ma’lumotlar, natijalar va boshqa axborotlar ko’p hollarda ………….ko’rinishida ifodalanadi.
-
elektr signallar
-
Axborotni …… usulda uzatish mumkin
-
analog va raqamli
-
Analog signallarni kvantlash natijasida hosil bo’lgan elektr signallarni qabul qilish, qayta ishlash va uzatish uchun mo’ljallangan qurilmalar –……… deb ataladi
-
disrket elektron qurilmalar
-
……….ni kvantlash natijasida hosil bo’lgan elektr signallarni qabul qilish, qayta ishlash va uzatish uchun mo’ljallangan qurilmalar – disrket elektron qurilmalar deb ataladi
-
analog signallar
-
................da birlamchi signal vaqt bo’yicha kvantlanadi va odatda o’zgarmas chastotadagi impulslar ketma – ketligiga o’zgartiriladi.
-
impulsli elektron qurilmalar
-
Kvantlash turiga qarab …….. elektron qurilmalar impulsli, releyli va raqamli guruhga bo’linadi
-
disrket
-
Kvantlash turiga qarab disrket elektron qurilmalar uch guruhga bo’linadi: ………
-
impulsli, releyli va raqamli
-
analog elektron qurilmalar kamchiligi bu….
-
axborotlarni uzoq muddat saqlashning murakkabligi
-
analog ko’rinishdagi birlamchi axborotlarni raqamli usullarda qayta ishlash uchun …….. lozim
-
kvantlash va kodlash
-
analog signalni raqamli signalga o`zgartirish uchun …… lozim
-
kvantlash va kodlash
-
Uzluksiz signalni ma’lum nuqtalardagi qiymatlari bilan almashtirishga ……….deyiladi.
-
kvantlash
-
Kvantlash natijasida signal ixtiyoriy emas, balki aniq, ………. deb ataluvchi qiymatlarni oladi
-
diskret
-
Hisoblash va axborot texnikasi evolusiyasi qurilmalar o’rtasida axborot almashinish uchun ……. – bitli kattalikni paydo qildi
-
8
-
8 – bitli katalik ….. deb ataladi.
-
bayt
-
mantiqiy inkor bu ….
-
inversiya
-
mantiqiy inkor bu ….
-
EMAS amali
-
mantiqiy qo’shish bu ….
-
YOKI amali
-
…………… birlamchi analog signalni zinasimon funksiyaga o’zgartiradi.
-
releyli elektron qurilmalar
-
kvantlangan signal bir necha elementar signallardan tuzilgan shartli kombinatsiyalar ko’rinishida ifodalash ……….. deb atalad
-
kodlash
-
Kodlash turli ma’lumotlar (harflar, tovushlar, ranglar, komandalar va boshqalar)ni ma’lum standart shaklda, masalan ………. simvollari ko’rinishida ifodalash imkonini beradi.
-
ikkilik
-
………sanoq tizimida ixtiyoriy sonni 0 yoki 1 raqamlari yordamida yozish mumkin ekan
-
Ikkilik
-
Kichik asosga ega bo’lgan sanoq tizimidan katta asosga ega bo’lgan sanoq tizimiga o’tish
-
Mumkin
-
…………… yordamida axborotni yozish va o’qish, o’chirish va qayta tiklash, hamda saqlanayotgan axborotni indikatsiya qilish mumkin.
-
Triggerlar
-
Sanoq tizimlarining …….. turlari mavjud
-
pozitsion va nopozitsion
-
…………deb kirish signallari ustida aniq bir mantiqiy amal bajaradigan elektron qurilmaga aytiladi
-
mantiqiy element
-
Ishlash prinsipiga ko’ra …… MElarga bo’linadi
-
ombinatsion va ketma-ketli(tadriji)
-
…………….. qurilmalar yoki avtomatlar deb, chiqish signallari kirish o’zgaruvchilari kombinatsiyasi bilan belgilanadigan, ikkita vaqt momentiga ega bo’lgan, xotirasiz mantiqiy qurilmalarga aytiladi.
-
Kombinatsion
-
mantiqiy ko’paytirish bu ….
-
HAM amali
-
Funksiya qiymatlarini ifodalovchi jadval ………. jadvali deb ataladi.
-
Haqiqiylik
-
Bir funksiya argumentlarini boshqa funksiya argumentlari bilan almashtirish amali …………. deb ataladi.
-
Superpoztsiya
-
………………..da birlamchi analog signal ham vaqt bo’yicha, ham kattaligi bo’yicha kvantlanadi.
-
raqamli elektron qurilmalar
-
……….. – integral elektron qurilma bo’lib, raqamli signal ko’rinishida berilgan axborotlarni talab etilgan holda o’zgartirishga mo’ljallangan.
-
raqamli itegral sxema
-
Bipolyar tranzistorli elektron kalit
-
Invertor
5. ko’p emitterli tranzistor asosidagi sxema
-
tranzistor – tranzistorli mantiq
-
ko’p kollektorli tranzistor asosidagi sxema
-
integral –injektsion mantiq
-
…………… sxemasi: 1 ta manba, ko`p emitterli transistor, bipolyar transistor, 2 ta resistor, chiqish elektrodi dan tashkil topgan.
-
sodda invertorli tranzistor – tranzistorli mantiq ME
-
ME tezkorligini oshirish muammosi Philips va IBM firmalari tomonidan BT asosida ………….. negiz elementi yaratilishiga sabab bo’ldi.
-
integral –injektsion mantiq
-
……………. qurilmalar yoki avtomatlar deb, chiqish signallari kirish o’zgaruvchilari kombinatsiyasi bilan belgilanadigan, hozirgi va oldingi vaqt momentlari uchun, ya’ni kirish o’zgaruvchilarining kelish tartibi bilan belgilanadigan, xotirali mantiqiy qurilmalarga aytiladi.
-
ketma – ketli(tadriji)
-
………..deb shunday elektron qurilmaga aytiladi-ki, uning kirishdagi boshqaruv kuchlanishi qiymatiga bog’liq holda ikkita turg’un holatdan birida: uzilgan yoki ulangan bo’lishi mumkin.
-
elektron kalit
|