|
Xavflar kvantifikatsiyasi
|
| bet | 4/8 | | Sana | 27.05.2024 | | Hajmi | 69,48 Kb. | | #254767 |
Bog'liq dARSLIK XAVFSIZLIKXavflar kvantifikatsiyasi. Kvantifikatsiya - murakkab tushuncha, (ofat, talafot, yong‘in, nurlanish, shamol va hokazo)laming sifatini, oqibatini aniqlashda sonli tavsiflaming joriy qilinishidir.
Amalda kvantifikatsiyaning sonli, balli, darajali, tezlanishli (m/s, m/ soat) va boshqa usullari qoilaniladi. Jumladan, yer silkinishining kvanti fikatsiyasi - ballda yoki magnitudada, shamollar - m/s, yer ko‘chkilari - m/soat yoki km/soatda, kuyish, nurlanish, buzilishlar - darajali usullari qoilaniladi. Xavflami baholashda esa «tavakkal» qoilaniladi. Tavak kal - xavflarni son jihatidan baholashdir. Xavflami sonli baholashda u yoki bu ko‘ngilsiz oqibatlar sonining m a’lum davr (chegara, vaqt, hudud) da b o iish i mumkin b o ig a n songa nisbatidir.
Masalan, 1-misol: biror ishlab chiqarishda, agar har yili 15 000 odam o isa , o‘rtacha ishlaydiganlar soni 15 mln. b o isa, u holda inson o iim tavakkali quyidagicha topiladi:
O iim tavakkali =
l-S-s1C*
1* to ■*
misol: biror mamlakat aholisi 200 mln. b o isa, turli xavf-xatarlar oqibatida 500 ming odam o isa , u holda tnamlakatdagi aholining o iim tavakkali quyidagicha boiadi.
Q.S
O iim tavakkali = = ZS * “ boiadi.
Xavflar identifikatsiyasi. Identifikatsiya ~ o‘rganish, isbotlash, tasdiqlash ma'nolarim anglatadi. Masalan, dorishunoslikda birorta dori- darmonni to i iq identifikatsiya qilmasdan turib, uni kasalga tavsiya etib boim aydi. Jumladan, ampitsilin dorisi - uning tarkibi, kimyoviy tuzilishi va xususiyatlari isbotlanishi kerak.
Xavflar identfikatsiyasi biroz mushkulroq. Bunda har bir xavfning kelib chiqish sabablari, xususiyatlari va oqibatiari o‘rganiladi. Chunki har bir xavfning yuzaga kelishiga sabab boiuvchi omillar, salbiy oqibatiari, xavfiilik va zarar keltirish darajaiari boiadi. Mana shu ko‘rsatkichlar aniqlangandan keyingina xavfning nomini ayta olamiz. Masalan: termik yoki radiatsiya xavflari, yoki oqsil va yashur kasalligi, yoki gerbitsid,shahar xavflari va hokazolar.
Xavflarni identifikatsiya qilishda, albatta, xavflaming nomenklaturasi aniq o‘rganilgan boiishi lozim. Chunki xavfning aniq turini, nomini bilmasdan turib, u keltiradigan talafotlarini, oqibatlarni o ‘rganib boim aydi. Demak, xavflarni o‘rganishdan xulosa qilsak, xavf-sabab- oqibat tushunchalari bir-biri bilan uzviy bogiiqlikda boiadi. Uchala tushuncha ham ko‘ngilsiz hodisaning asosiy ko‘rsatkichlari hisoblanadi. K o‘ngilsiz hodisaning oqibatilari turli koVinishda boiishi mumkin.
Masalan: havo transporti
|
- transport -
|
yerga qulashi
|
(xavf)
|
elementining
|
(oqibat)
|
|
ishlamay qolishi
|
|
|
(sabab)
|
|
M isolda oqibat - havo transportining yaroqsiz holga kelishi, odamlaming turli darajada jarohat olishi, o ‘!im boiishi, y o ngin chiqishi, portlash yuz berishi, buzilishlar, atrof muhit zararlanishi va boshqa holatlar kuzatilishi mumkin.
Zahar - ichib qo‘yish - zaharlanish; (xavf) (sabab) (oqibat)
yoki elektr toki - simlaming qisqa tutashuvi - tok urishi, kuyish. (xavf) (sabab) (oqibat)
|
| |
