|
Hayot faoliyati xavfsizligining nazariy asoslari
|
| bet | 3/8 | | Sana | 27.05.2024 | | Hajmi | 69,48 Kb. | | #254767 |
Bog'liq dARSLIK XAVFSIZLIKXavflarning taksonomiyasi. Taksonomiya - murakkab hodisalami, jarayonlami, tushunchalami yoki obyektlami bir sistemaga solish haqidagi fandir.
Xavflar taksonomiyasi - xavflarni tartib bo‘yicha joylashtirish degan m a’noni anglatadi. Masalan, tabiiy ofat xavfining taksonomiyasini tuzish:
geologik o‘zgarishlar oqibatida yuzaga keladigan xavflar: yer silkinishi, yer ko‘chkisi, vulqon otilishi, togMaming yemirilishi va boshqalar;
gidrometerologik o :zgarish oqibatida yuzaga keladigan xavflar: shamollar, yog‘ingarchiliklar, tabiiy yong‘in, qurg‘oqchilik, momaqaldiroq, chaqmoq chaqishi, do‘l yog'ishi va hokazolar;
d) epidemiologik, epizootik va epifttotik xavflar: (insonlar kasallanishi, zaharlanishi, ommaviy o‘lim, parranda, cho‘chqa gripplari, qutirish, oqsil kasalligi, chigirtkalaming yog‘ilishi, fotosintez jarayonining buzilishi va boshqalar);
Xavflar taksonomiyasini tuzish aynan inson faoliyati xavfsizligini ta’minlashda muhim ro‘l o ‘ynaydi. Xavflaming taksomaniyasini tuzishni, albatta, xavflaming tabiatini chuqur o‘rganish orqaligina amalga oshirish mumkin.
Afsuski, hozirga qadar xavflaming yetarlicha to‘liq taksanomiyasi yaratilmagan. Bu esa har qanaqa xavfning oldini olishni ta’minlashni chegaralab qo4yadi. Shuning uchun olimlar, soha mutaxassislari oldiga xavflaming taksonomiyasini yaratish bo‘yicha ilmiy va metodologik izlanishlar olib borish maqsad qilib qo‘yilgan.
Xavflarning nomenklaturasi. Nomenklatura - muayyan belgi, xususiyatiga ko‘ra sistemaga solingan nom va so'zlar ro‘yxatidir. Masalan, tibbiyotda qoilaniladigan dori-darmonlar nomenklaturasi birmuncha aniq tuzilgan. Jumladan, antibiotiklarga: tetratsiklin, ampitsilin, oksotsilin, biotsilin, trimol, sefozolin, sefamizin va boshqalar kiradi.
Xavflar nomenklaturasini tuzishda ham aynan xavfning biror belgisi, xususiyati, keltiradigan oqibati yoki boshqa ko‘rsatkichlariga ko‘ra tuzilishi lozim. Hozirgi kunda xavflar nomenklaturasi umumiy holda alfavit bo‘yicha tuzilgan. Masalan, ajal, alanga, alkagol, aziyat, vakuum, vulqon, vahima, gaz, gerbitsid, dinamik zo‘riqish, yemirilish, yom g‘ir, yong‘in, zo‘riqish, zahar, zilzila, ifloslanish, ichimlik, iztirob, kasallik, kuyish, lat yeyish, loyqalanish, magnit maydoni, momaqaldiroq, meteoritlar, mikroorganizmlar, radiatsiya, reanimatsiya, rezonans, tebranish, tok urish, toyib ketish, uzilish, urmoq, ultratovush, hujum, xatar, shamol, shovqin, elektr toki, elektr maydoni, ekzema, yaxlash, yadro zaryadi, yashur kasalligi va boshqalar.
Umuman, xavflaming nomenklaturasi har bir obyekt, ishlab chiqarish jarayoni, sexlar, ish oi'inlari, texnologik jarayonlar, kasblar va boshqa faoliyat o‘rm)ari uchun tuzilsa maqsadga muvofiq boiardi.
|
| |
