Agar A mohiyatning bir nusxasi B mohiyatning bittadan ko‘p
nusxasiga mos kelsa, hamda B mohiyatning
bir nusxasi A mohiyatning
bittadan ko‘p nusxasiga mos kelsa, ko‘pga – ko‘p bog‘lanish deyiladi (N:M);
Masalan, talaba hamda fan mohiyatini olaylik. Har bir talaba o‘quv yili
davomida bir qancha fanlarni o‘qiydi. Shuningdek, har bir fanni bir qancha
talabalar o‘qiydi;
Relyatsion ma’lumotlar bazasida mohiyatlar o‘rtasidagi bog‘anishni
ifodalash quyidagi turlarda bo‘ladi:
sterjenli;
assotsiativ;
tavsifiy;
belgilash.
Sterjenli mohiyat (Sterjen) – bu mustaqil mohiyat hisoblanadi.
Assotsiativ mohiyat (Assotsiatsiya) – bu “ko‘pga–ko‘p”(“birga–ko‘p”
va hokazo) ko‘rinishidagi bog‘lanishlar, ya’ni ikki yoki undan ortiq
mohiyatlar yoki mohiyatlar nusxasi orasidagi bog‘lanishlardir:
ular boshqa assotsiatsiyalarda ham qatnashishi
mumkin va sterjenli
mohiyat kabi belgilanishlarda ham qatnasha oladi;
ular o‘z xususiyatlariga ega bo‘lishi mumkin, ya’ni ular nafaqat
aloqani ko‘rsatishda kerak bo‘ladigan kalit atributlariga ega bo‘lib
qolmasdan, balki aloqani tavsiflovchi istalgancha boshqa atributlar soniga
ega bo‘lishi mumkin. Masalan, “Nikoh” quyidagi kalit atributlarni o‘z ichiga
oladi: “Kod_E”, “Kod_A” va “Erkak tabel raqami”, “Ayol tabel raqami”,
shuningdek aniqlovchi atributlar – “Guvohlik raqami”, “Qaydnoma
muddati”, “Qaydnoma manzili”, “Nikoh uyi kitobidagi qaydnoma raqami”
va hokazo.
Tavsifiy mohiyat (Xarakteristika) bu ikki mohiyat orasidagi “ko‘pga–
bir” yoki “birga–bir” bog‘lanish turi (Assosatsiya’ning xususiy holi).
Tavsifiy mohiyatning yagona maqsadi ba’zi
boshqa mohiyatni tasvirlash
yoki aniqlashdan iborat. Ularga zarurat tug‘ilishining sababi haqiqiy
dunyodagi mohiyat ba’zan ko‘p ma’noli xususiyatga ega.
Kitob bir necha
qayta tahrir tavsifiga (to‘g‘rilangan, to‘ldirilgan, qayta ishlangan) ega
bo‘lishi mumkin va hokazo.
Belgilab olinadigan mohiyat yoki belgilash – bu ikki mohiyat orasidagi
“ko‘pga–bir” yoki “birga–bir” bog‘lanish turidir va u tavsifnomadan
belgilangan mohiyatga bog‘liq emasigi bilan farq qiladi.
Misol:
“Ovqatlanish” ma’lumotlar bazasi
infologik hamda ER modelini
yarating. MB taomlar, mahsulotlar, mahsulot yetkazib beruvchilar haqidagi
ma’lumotlarni saqlasin;
MB bazasi mohiyatlarining tahlili natijasida quyidagilar aniqlanadi:
Taomlar, mahsulotlar, shaharlar (sterjenlar);(стержень)
Taomlar hamda mahsulotlarni bog‘lovchi assotsiatsiyalar,
hamda
mahsulot
yetkazib
beruvchilar
bilan
mahsulot
assotsiatsiyalari;
(ассоциация)
Mahsulot yetkazib beruvchilar haqidagi qo‘shimcha ma’lumotlar
uchun belgilanish (обозначение);
Taom retseptlari va xarajatlar tavsiflari (характеристика).
