109
Ijtimoiy hayotning turli sohalarini avvalgi huquqiy
tartibga solish jiddiy
modernizatsiyaga muhtoj. Ot minishni tartibga solish uchun mo’ljallangan yo’l
qoidalari avtomobil harakati qoidalari bilan almashtirilgani sababli, bugungi kunda
raqamlar, katta ma'lumotlar, robotlar dunyosi kontekstida iqtisodiy, siyosiy va ijtimoiy
munosabatlarni tartibga soluvchi yangi qonun paydo bo’lmoqda. , sun'iy intellekt
251
.
Aksariyat
huquqshunoslarning fikricha, huquq texnologik jarayonlarning tartibga
soluvchisi sifatida harakat qilishi, "insonning yangi texnologiyalarning sun'iy olamiga
kirib kelishi uchun ijtimoiy asosli yo’lakni belgilashi" kerak.
252
.
Har bir davlatning konstitutsiyasida, odatda, eng
yuqori yuridik kuchga ega
bo’lgan normativ-huquqiy hujjat sifatida ijtimoiy tuzum va davlat boshqaruvining
asoslari mustahkamlangan. Raqamli jamiyatga xos bo’lgan munosabatlarni
konstitutsiyalashtirish
muammosi
pishib
yetdi.
Bir
qator
mamlakatlarda
konstitutsiyaviy qonunchilikka shaxsning raqamli huquqlariga qo’shimchalar kiritish
jarayoni
allaqachon
boshlangan.
Jamiyatni
raqamlashtirish
kontekstidagi
munosabatlarni tartibga soluvchi qonunga misol sifatida 2016
yildagi Frantsiyaning
raqamli respublika qonuni (Loi pour une République numérique) hisoblanadi.
253
.
Ushbu qonun raqamli jamiyatda davlat ma'lumotlariga ochiq kirish va huquqlarni
himoya qilishni nazarda tutadi. 2018-2019 yillarda Fransiyada raqamli transformatsiya
bilan boliq transformatsiyalar, jumladan konstitutsiyaviy
islohot va bir qator
qonunlarga kiritilgan o’zgartirishlar jamoatchilik muhokamasi boshlandi.
254
. 2020-yil
yanvar oyida deputat Per Alen Rafan tomonidan Fransiya Milliy Assambleyasiga
Sun’iy intellekt va algoritmlar Xartiyasini (Charte de l’intelligence artificielle et des
algorithmes) qabul qilish taklifi kiritildi, ro’yxatdan o’tkazilgandan so’ng u parlament
ko’rib chiqish uchun taqdim etildi. konstitutsiyaviy qonunchilik qo’mitasi.
Qonun
loyihasi
matniga
ko’ra,
“viruslar inson genetik merosiga uzoq vaqt
integratsiyalashganidek, texnologiyalar ham ongning bir qismiga aylanadi”.
255
.
Loyiha mualliflari Fransiya konstitutsiyasining muqaddimasida yangi
konstitutsiyaviy qonun – Sun’iy intellekt va algoritmlar xartiyasiga havolani kiritishni
va Nizomning o’zida qator fundamental masalalarni
belgilashni taklif qilmoqdalar,
jumladan:
- sun'iy intellekt tizimlarining muntazam auditini o’tkazish(4-modda);
251
