3
Mundarija
Kirish………………………………………………………………………….
5
1-Ma'ruza. Sun'iy intellekt:
tushunchasi, ma'nosi, tasnifi, yaratilish usullari
…………………………………………………………………………………
27
2-Ma'ruza. Sun'iy intellektning rivojlanish tarixi, hozirgi holati va istiqbollari
…………………………………………………………………………………
43
3-Ma'ruza. Sun'iy intellekt va qonun. Sun'iy intellektni
huquqiy tartibga
solishni rivojlantirish …………………………………………………………
63
4-Ma'ruza. Sun'iy intellektni xalqaro tartibga solish .......................................
79
5-Ma'ruza.
Sun'iy
intellektni
milliy
tartibga
solish
asoslari
…………………………………………………………………………………
107
6-Ma'ruza. Sun'iy intellekt va jamoat huquqi ……………………………….. 136
7-Ma'ruza. Sun'iy intellekt va xususiy huquq ……………………………….. 159
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati ………………………………………… 179
4
Kirish
Sun'iy intellekt to’rtinchi sanoat inqilobining muhim elementidir. Uning jadal
rivojlanishi va amaliyotda qo’llanilishining kengayishi ushbu hodisani huquq sohasiga
“qo’shish”ni taqozo etadi.
Sun'iy intellektni rivojlantirish va qo’llash bilan boliq bo’lgan u yoki bu tarzda
jamoatchilik bilan aloqalarni tartibga solish murakkab vazifa bo’lib, mutaxassislar
qaysi sohalar va faoliyatni tartibga solish kerakligi haqida turli xil qarashlarga ega va
tartibga solishga taklif etilayotgan yondashuvlar turli mamlakatlarda sezilarli darajada
farq qiladi.
Sun'iy intellektning ahamiyati ortib borayotganini inobatga
olgan holda, u bilan
boliq masalalarni huquqiy tartibga solish kelgusi yillarda ham milliy, ham xalqaro
miqyosda kun tartibida bo’ladi. Sun'iy intellektni huquqiy
tartibga solish blokini
shakllantirishda turli mamlakatlar hukumatlari o’rtasida kelishilgan pozitsiyani ishlab
chiqish muhim, buning uchun bunday tartibga solishni yaratish ehtiyojlarini tushunish
kerak. Bu mazkur mavzu bo’yicha nazariy tadqiqotlar olib borish va tegishli
yo’nalishda o’quv kurslarini yaratishga turtki bo’lmoqda.
Sun'iy intellektni huquqiy tartibga solish masalasi va bundan kelib chiqadigan
muammolar allaqachon dunyoning yetakchi universitetlari talabalari tomonidan
o’rganilmoqda, masalan, 2018 yildan boshlab Stenford universiteti dasturiga "Sun'iy
intellektni tartibga solish" (Regulating Artificial intellekt) interaktiv kursi kiritilgan.
Razvedka), kurs mualliflari sifatida kelajakdagi yuristlarning ushbu sohadagi joriy va
o’rta muddatli muammolarni tushunishlarini chuqurlashtirish uchun mo’ljallangan.
1
.
Kursda sun'iy intellektni rivojlantirishning mumkin bo’lgan yo’nalishlari, sun'iy
intellektning mavjud versiyalaridan foydalangan holda ishlab chiqish, turli xil yuridik
ahamiyatga ega muammolar va sun'iy intellektni
tartibga solishning asosiy
tushunchalari ko’rib chiqiladi.
Rossiyada "Sun'iy intellektni huquqiy tartibga solish" yangi o’quv kursi birinchi
marta 2020 yilda N.I. nomidagi Nijniy Novgorod davlat universitetida magistratura
dasturiga kiritilgan. Lobachevskiy. 2021 yildan boshlab Oliy Iqtisodiyot maktabida
huquqshunoslik fakulteti talabalariga xuddi shunday kurs o’qitiladi. M.V
nomidagi
Moskva davlat universitetining yuridik fakultetida. Lomonosov tomonidan "Sun'iy
intellekt va huquq" kursi yaratildi. Aytish mumkinki, kelgusi bir necha yil ichida
Rossiyaning barcha yuridik maktablari va universitetlarning
yuridik fakultetlarida
sun'iy intellektni huquqiy tartibga solish va uning huquqqa ta'siriga baishlangan o’quv
fanlari paydo bo’ladi.
Mazkur ma’ruzalar kursi Samarqand davlat universitetining yuridik fakultetida
tahsil olayotgan magistrantlarni huquqiy tadqiqotlarning yangi yo’nalishi bilan
1
Stenford universiteti tadqiqot kurslari. LAW 4039: Sun'iy intellektni tartibga solish. URL:
https://explorecourses.stanford.edu/search?view=catalog&filter-coursestatus-
Active=on&q=LAW%204039:%20Regulating%20Artificial%20Intelligence&academicYear=2018
2019 (kirish 01/02).
5
tanishtirish maqsadida tayyorlangan. Kurs N.I. nomidagi Nijniy Novgorod davlat
universitetida nashr etilgan "Sun'iy intellektni huquqiy tartibga solish"
darsligining
ma'ruza qismining tahrirlangan tarjimasi. Lobachevskiy 2022 yilda.
Kursning ma'ruza materiali yettita mavzuga bo’lingan. Sun'iy intellektning
huquqiy tartibga solinishini tushunish uchun sun'iy intellektning rivojlanish tarixi va
nazariyasi asoslari haqida tushunchaga ega bo’lish kerak - bu kursning dastlabki ikkita
mavzusidir. Uchinchi ma’ruzada umumiy nazariy xususiyatga ega bo’lgan huquqiy
masalalar ko’rib chiqiladi. To’rtinchi va beshinchi ma'ruzalar
xalqaro va milliy
miqyosda sun'iy intellektni tartibga solish asoslarini yaratishni o’z ichiga oladi.
Oltinchi va yettinchi ma’ruzalar tarmoq reglamentini shakllantirishning o’ziga xos
xususiyatlariga baishlangan.
