|
Operatsion sistemalarda proceslerdi jaratıw hám shólkemlestiriw
|
| bet | 22/27 | | Sana | 19.05.2024 | | Hajmi | 178,7 Kb. | | #243978 |
Bog'liq Piyshenbaev Ilham Kurs jumisi 3k1.... 2.3. Operatsion sistemalarda proceslerdi jaratıw hám shólkemlestiriw
Operatsion sistemada baylanısqan processler, bir neshe bólekke bóliniwi múmkin. Eń zárúrli bólimlerden biri, protsesslarni logikalıq túrde shólkemlestiriw bolıp tabıladı. Protsesslar, operatsion sistema daǵı programmalardı ámelge asırıw ushın kerekli maǵlıwmatlardı hám resursların basqarıw ushın bólek kerekli resurslarǵa iye bolǵan programmalar bolıp tabıladı.
Logikalıq shólkemlestiriw, protsesslarni dúziw hám shólkemlestiriw procesi bolıp tabıladı, bul bolsa operatsion sistema daǵı programmalardı bir-birine tiyisli, bir-birinen ajralıp turadı. Bul process, operatsion sistema daǵı jumısqa túsirilgen barlıq programmalardıń bir-birine qanday tásir etiwi haqqında qarar qabıllawda júdá zárúrli bolıp tabıladı. Logikalıq shólkemlestiriw, operatsion sistemanıń natiyjeliligin asırıw, resurslarini anıq waqıt hám aralarda bolıp ámelge asırıw, qátelerdi anıqlaw hám ońlawǵa járdem beredi.
Operatsion sistemalar, kompyuterde programmalardı orınlaw hám kompyuter resurslarini basqarıw ushın zárúr bolǵan programmalar kompleksi bolıp tabıladı. Bul sistemalar, tiykarlanıp tómendegi wazıypalardı orınlaw ushın mólsherlengen:
1. Resurs basqarıw: Operatsion sistema, kompyuter resurslarini (mısalı, protsessor, yad, disk maydanı, ulǵayıw quralları) basqarıwda isleydi. Bul, resursların programmalarǵa bólistiriw, olarǵa maǵlıwmat alıp keliw, jazıw hám júklew, basqa programmalarǵa baylanıstı támiyinlew hám basqalar sıyaqlı xızmetler ni basqarıwdı óz ishine aladı.
2. Protsesslarni basqarıw: Operatsion sistema, kompyuterde parallel ámelge asırılıp atırǵan processlerdi (protsesslarni) basqaradi. Bul, bir neshe programmalardı bir waqıtta orınlaw, olar arasında resurslar menen oylap tabıw, protsesslarni tańlaw hám kestelew, olarǵa protsesslar arasındaǵı maǵlıwmat almaslaw hám kórsetiwdi óz ishine aladı.
3. Fayllardı basqarıw: Fayllardı basqarıw, disk maydanında saqlanǵan maǵlıwmatlarǵa kirisiw, shıǵıw, oqıw, jazıw hám óshiriwdi óz ishine aladı. Bul, fayllardı saqlaw, sırtdan olarǵa kirisiw hám olardı redaktorlawdı óz ishine aladı.
4. Sistemanı basqarıw: Operatsion sistema, sistemanı basqarıw ushın kerekli programmalardı óz ishine aladı. Bul, sistemanı sazlaw, tarmaqlar arasında baylanıstı támiyinlew, siltemeler hám basqa sistema quralları menen islewdi óz ishine aladı.
5. Paydalanıwshılarǵa interfeys usınıw: Operatsion sistema, paydalanıwshılar menen baylanıs ornın támiyinlew ushın interfeysler (mısalı, GUI - Grafik Paydalanıwshı Interfeysi yamasa CLI - Komand Line Interfeysi) usınıs etedi.
Operatsion sistemalar, hár qanday kompyuter programmasın tuwrı jumısqa túsiriw, programma dawamında shıǵıs qátelerdi anıqlaw hám ońlaw, hám kompyuter resurslarini maksimal paydalanıwǵa járdem beriwde júdá zárúrli bolıp tabıladı. Logikalıq shólkemlestiriw bolsa, protsesslarni tuwrı tártipte basqarıw, resurslar waqtı oqıp jiberiw, qátelerdi anıqlaw hám ońlawdı ańsatlashtiradi.
Operatsion sistemalar, kompyuter sistemalarınıń tiykarǵı bólegi bolıp tabıladı hám olarǵa tómendegi tiykarǵı wazıypalar júkletiledi:
- Xizmet kórsetiw: Operatsion sistema, paydalanıwshılar ushın kerekli xızmetlerdi usınıs etedi. Bul xızmetler, paydalanıwshılarǵa grafik interfeys (mısalı, Windows, macOS, Linux GUI) yamasa komandlar qatar arqalı (mısalı, terminal yamasa komandlar qatar arqalı interfeys) kompyuter menen baylanısde bolıw múmkinshiligin támiyinleydi.
- Qawipsizlik: Operatsion sistemalar, kompyuterdiń qawipsizligin támiyinlewge járdem beredi. Bul qawipsizlik máselelerin qollap-quwatlaw ushın, mısalı, qawipsizlik atamaları, fayllar ushın kirisiw shekleri, viruslar hám maleksiyalardan qorǵaw sıyaqlı qawipsizlikti támiyinlew usılların óz ishine aladı.
- Tarmaqlar menen baylanıs: Eger kompyuter tarmaqlar menen baylanıslı bolsa, operatsion sistema tarmaq menen baylanıstı támiyinleydi. Bul baylanıslar, lokal tarmaqlar (mısalı, Wi-Fi yamasa Ethernet) yamasa internetti óz ishine aladı.
- Avtomatlastırıw hám monıtoring: Operatsion sistemalar, avtomatlastırıw hám monıtoringni óz ishine aladı. Bul, programmalardı otomatik túrde jumısqa túsiriw, qáte xabarların anıqlaw hám jetilistiriw, kompyuter resurslariniń isletiw dárejesin monıtorıń qılıw sıyaqlı wazıypalardı óz ishine aladı. Operatsion sistemalar, kompyuterlerde ámelge asırılıp atırǵan hár qanday programmanı basqarıw hám kompyuter resurslarini tuwrı bólistiriwde zárúrli áhmiyetke iye. Bul sistemalar, kompyuter sistemasınıń ápiwayı islewin támiyinlewde zárúrli rol oynaydı.
Operatsion sistemada processlerdi logikalıq shólkemlestiriw zamanagóy esaplaw sistemaları bir waqtıniń ózinde bir neshe wazıypalardı qanday basqarıwı hám muwapıqlashtirishini túsiniwdiń tiykarǵı tárepi esaplanadı. Processler tekǵana bólek atqarılıw birlikleri, bálki quramalı funkciyalardı támiyinleytuǵın óz-ara baylanıslılıq hám munasábetlerdiń quramalı tarmaǵın quraydı.
1. Processler ierarxiyasi: Processler ózleriniń tiykarǵı processlerinen resurslar hám atqarıw kontekstin miyraslar etip alatuǵın balalar processlerin jaratılıwması múmkin. Bul ierarxik struktura wazıypalardı tapsırıw hám sistema boylap jumıs júklerin nátiyjeli bólistiriw imkaniyatın beredi.
2. Process gruppaları: Processler birgelikte basqarilishi hám basqarilishi múmkin bolǵan baylanıslı processler jıyındısı bolǵan process gruppalarına dúziliwi múmkin. Bul logikalıq gruppalaw wazıypalardı muwapıqlastırıw, resursların almaslaw hám kirisiwdi basqarıw siyasatın ámelge asırıwdı ańsatlashtiradi.
3. Process seansları: Joqarı dárejede, processler paydalanıwshınıń operatsion sistema menen óz-ara tásiriniń pútinligin ańlatiwshı process seanslarına dúziliwi múmkin. Seanslar individual paydalanıwshılar ushın atqarıw ortalıǵın izolyatsiya qılıw hám basqarıw, jasırınlıq, qawipsizlik hám resursların bólistiriwdi támiyinlew quralların usınıs etedi.
4. Process temaları: Bir process ishinde hár birewiniń óz stekiga, programma esaplagichiga hám atqarılıw jaǵdayına iye bolǵan bir neshe atqarılıw sabaqları bolıwı múmkin. Temalar bir waqtıniń ózinde bir neshe wazıypalardı orınlaw hám sistema resurslarınan nátiyjeli paydalanıw imkaniyatın beretuǵın processda parallellikti támiyinleydi.
5. Processleraro baylanıs (IPC): Processler trubalar, rozetkalar, ulıwma yad hám xabar gezekleri sıyaqlı hár qıylı IPC mexanizmleri járdeminde bir-biri menen baylanısıwı múmkin. Bul baylanıs kanalları processlerge maǵlıwmatlar almaslaw, olardıń iskerligin muwapıqlastırıw hám quramalı mashqalalardi birgelikte sheshiw imkaniyatın beredi.
Processlerdiń logikalıq dúziliwin túsinip, islep shıǵıwshılar hám sistema administratorları zamanagóy operatsion sistemalar kúshinen paydalanatuǵın, resurslardan nátiyjeli paydalanıwdı, wazıypalardı nátiyjeli muwapıqlashtirishni hám qosımshalardıń bekkem islewin támiyinleytuǵın programmalıq támiynat sistemaların proektlestiriwi hám optimallashtirishi múmkin.
|
| |
