|
Tiykarǵı bólim I-bap. Identifikaciya hám autentifikatsiya haqqında baslanǵısh túsinikler
|
| bet | 2/12 | | Sana | 19.05.2024 | | Hajmi | 0,7 Mb. | | #243912 |
Bog'liq Identifikatsiya va autentifikatsiya avtorizatsiya maselesi kurs Tiykarǵı bólim I-bap. Identifikaciya hám autentifikatsiya haqqında baslanǵısh túsinikler.
Kompyuter sistemasında dizimge alınǵan har bir subekt (paydalanıwshı yamasa paydalanıwshı atınan háreketleniwshi process) menen onı bir mániste indentifikatsiyalawshi informaciyaǵa baylanisli. Bul subektga at beretuǵın san yamasa simvollar qatarı boliwi múmkin. Bul informaciya subekt indentifikatori dep júritiledi. Eger paydalanıwshı tarmaqta ruyxatga alınǵan indentifikatorga iye bolsa ol legal (konuniy), hákis túrde legal bolmaǵan (nokonuniy) paydalanıwshı esaplanadi. Kompyuter resurslarınan paydalanıwdan aldın paydalanıwshı kompyuter sistemasınıń identifikaciya hám autentifikatsiya processinden otiwi kerek.
Identifikaciya (Identification) - paydalanıwshın onıń identifika- tori (atı) buyinsha aniqlaw procesi. Bul paydalanıwshı tarmaqtan pay- dalaniwǵa urınǵanda birinshi náwbette atqarılatuǵın funksiya bolıp tabıladı. Paydalanıwshı sistemaǵa onıń sorawi buyicha oziniń identifikatorini bildiredi, sistema bolsa oziniń maǵlıwmatlar bazasında onıń bar ekenin tekseredi.
Autentifikatsiya (Authentication) - málim qilinǵan paydalanıwshı, process yamasa qurilmaniń haqiqiy ekenligin tekseriw kerek. Bul tekseriw paydalanıwshı (process yamasa kurilma) haqiqattan áyne usi ekenligine isenim payda etiwine múmkinshilik beredi. Autentifikatsiya uzatiwda tekseriwshi tárep tekseriliwshi táreptiń hakqiqiy ekenligine isenim payda etiwi menen bir qatorda tekseriliwshi tárep ham informaciya almasiw processinde aktiv qatnasadi. Ádetde paydalanıwshı sistemaǵa oz jónindegi kem ushraytuǵın, bosqalarga málim bolmagan informaciyanı (mısalı, parol yamasa sertifikat) kirgiziwi arqali identifikaciyanı tasdiqlaydi.
Identifikaciya hám autentifikatsiya subyektlarnin (paydalanıwshı - larning) haqiqiy ekenligin aniklaw hám tekseriwdiń uzara boglangan procesi bolıp tabıladı. Arnawlı bir paydalanıwshı yamasa processtiń sistema resurslarınan paydalanıwına sistemanıń ruxsatı tap usılarǵa baylanisli. Subyektni identifikaciyalaw hám autentifikatsiyalawdan keyin onı avtorizatsiyalaw baslanadı.
Avtorizatsiya (Authorization) - subektke sistemada málim kepillik hám resursların beriw emlewi, yaǵnıy avtorizatsiya subyekt háreketi sheńberin hám ol paydalanatuǵın resursların belgileydi. Eger sistema avtorizatsiyalangan shaxstı avtorizatsiyalanmagan shaxstan isenimli ajrata almasa bul sistemada informaciyanıń konfidensialligi hám pútinligi aynıwı múmkin. Autentifikatsiya hám avtorizatsiya emlewleri menen paydalanıwshı háreketin administratorlaw emlewi ajıralmas baylangan.
|
| |
