|
I-bap. Tarmaq túsinigi hám tarmaq túrleri 4
|
| bet | 1/16 | | Sana | 04.10.2024 | | Hajmi | 0,78 Mb. | | #273467 |
Bog'liq 22 -varian Tarmaq operacion sistemasi Mazmuni
Kirisiw 2
I-Bap.Tarmaq túsinigi hám tarmaq túrleri 4
1.1. Tarmaqtıń tiykarǵı túsinikleri 4
1.2. Tarmaq túrleri: LAN, WAN, MAN, PAN 6
1.3. Tarmaq arxitekturası hám tapologiyalari 12
II-BapTarmaq operacion sistemaları 17
2. 1. Tarmaq operacion sistemaları túsinigi 17
2.2. Ataqlı tarmaq operacion sistemaları: Windows Server, Linux, UNIX 19
2. 3. Tarmaq qawipsizligi ham basqariwi 22
III-Bap. Tarmaq operacion sistemaların analiz qılıw usılları 24
3.1 Tarmaq operatsion sistemaların analiz qılıw ham metodları 24
3.2. Ameliy misallar ham analizler 29
Juwmaq 33
Paydalani’lgan a’debiyatlar 34
Kirisiw
Temanıń aktuallıǵı. Tarmaq hám tarmaq operacion sistemaları zamanagóy texnologiyalar infradu’zu’lisinin’ tiykarı esaplanadı. Informaciya texnologiyaları salasındaǵı tabıslar sebepli kárxanalar, shólkemler hám hátte úy sharayatındaǵı paydalanıwshılar da nátiyjeli baylanıs hám maǵlıwmat almaslaw ushın tarmaqlarǵa mútáj. Búgingi kúnde internet, korporativ tarmaqlar, bultlı xızmetler hám IoT (Internet of Things) qurılmaları tarmaqlar arqalı baylanısadı. Sonıń menen birge, tarmaqlar hám olardıń operacion sistemaları qawipsizlik, turaqlılıq hám joqarı tezlik menen islewdi talap etedi, bul bolsa olardı jáne de aktual etedi.
Tariyxan, tarmaq basqarıwı múmkinshiliklerine iye bolǵan operatsion sistemalar arnawlı tarmaq operatsion sistemaları retinde atalǵan, sebebi olar jeke kompyuterlerge (ShK) kompyuter tarmaqlarınan paydalanıwǵa, atap aytqanda, lokal tarmaq (LAN) ishinde fayllar hám printerler menen islew múmkinshiligin bergen. Operatsion sistemalardıń bul xarakteristikası anıq tariyxıy áhmiyetke iye esaplanadı, sebebi bul operatsion sistemalardıń kóbisi klient-server modeli tiykarında isleytuǵın tarmaq stekini óz ishine aladı. CP/M, MS-DOS hám klassik Mac OS sıyaqlı dáslepki mikrokompyuter operatsion sistemaları tek bir paydalanıwshı ushın mólsherlengen edi. Paketli kommutatsiya tarmaqları tiykarǵı kompyuter, printer yamasa qattı disk sıyaqlı apparat resurslarini óz-ara almaslaw ushın islep shıǵarılǵan [1]. Lokal tarmaq texnologiyaları payda bo'lgach, tarmaqlarda resursların almasıwın basqarıwdı eki tiykarǵı jantasıwı jaratıldı. Tariyxıy tárepten Tarmaq Operatsion Sistemaları tarmaq múmkinshiliklerin qollaytuǵın kompyuter ushın islep shıǵılǵan operatsion sistema edi. Tarmaq stekiga iye operatsion sistemalar jeke kompyuterlerge klient-server arxitekturasında islew etiw imkaniyatın berdi, bunda server bir neshe klientlerge printerler sıyaqlı ishki resurslardan óz-ara paydalanıw imkaniyatın berediюTolıq integraciyalasqan tarmaq múmkinshiliklerine iye bolǵan klien-server operatsion sistemalarınıń dáslepki úlgileri Internetwork Packet Exchange (IPX) tarmaq protokolı tiykarına qurılǵan Novell NetWare hám Xerox Network Systems (XNS) protokollarınan paydalanılǵan Banyan vINES operatsion sistemaları bolǵan.
Bul sheklengen klient/server tarmaqları túrli kompyuterlerde jaylasqan resurslardan tarmaq arqalı jalǵawısh masadida Peer -to-peer tipidagi tarmaqlar menen almastırildi. Peer -to-peer tarmaǵında barlıq kompyuterlerge teń haqılı paydalanıw imkaniyatın beredi; olardıń barlıǵı tarmaqta ámeldegi resurslarǵa kirisiw ruxsatına iye [3]. 2020 jıl jaǵdayına kóre eń kóp keń tarqalǵan peer -to-peer tipidagi tarmaqlar bul Ethernet, Wi-Fi hám Internet protokol jıynaqları bolıp tabıladı. Kópshilik óndiriwshi kompaniyalar operatsion sistemalarında tarmaqlar hám olar menen islew ushın múmkinshilikleri jetkilikli bolmaǵanlıǵı sebepli, bul wazıypalar ushın qosımsha programmalar islep shıǵılǵan. Bul qosımsha programmalarǵa mısallar: Pıl Karnning KA9 Q NOS (CP/M hám MS-DOS ushın), Kompyuter/TCP paket drayverlari (MS-DOS Ethernet hám Internet ge kirisiw ushın) hám LANtastic (MS-DOS, Microsoft Windows hám OS/2 ushın) hám Windows for Workgroups (Windows -ga NetBIOS-ni qosıw ushın). Ornatılǵan peer -to-peer tarmaq múmkinshiliklerine iye bolǵan dáslepki operatsion sistemalarǵa MacOS hám Tuyıqeley Software Distribution kiredi. Ádetde, kompyuter operatsion sistemaları, álbette, tarmaq stekini óz ishine aladı [1]. 1980-jıllarda bir-birinen parıq etetuǵın kompyuterlerdi tarmaqqa jalǵaw zárúrshiligi artıp bardı hám tarmaqqa jalǵanǵan qurılmalar sanı da tezlik menen o'sdi. Bólekan, bul tarmaq paketlerin bir jay menen sheklewden kóre dúnya boylap jóneltiriwi múmkinligi sebepli, tarmaq arxitekturalarında Internet protokolları universal protokol formasında qabıllandı. Keyinirek, kompyuter operatsion sistemaları hám tarmaq qurılmalarınıń proshivkalari Internet protokolların qollap -quwatlaytuǵın boldı.
|
| |
