|
I bob. Shaxmat tarixi shaxmatning kelib chiqishi
|
| bet | 1/9 | | Sana | 18.05.2024 | | Hajmi | 1,12 Mb. | | #241184 |
Bog'liq Shaxmat tarixi
MUNDARIJA:
Kirish……………………………………………………………………….. 3
I. BOB. Shaxmat tarixi 3
1.1 Shaxmatning kelib chiqishi. 3
II. BOB Sharqiy Osiyoda shaxmat. 9
2.1 Shaxmatning Yevropaga kirib kelishi. 9
III.BOB Zamonaviy shaxmatning paydo bo‘lishi. 17
3.1 XIX-asr shaxmatni xalqaro sport turiga aylantirish. 17
3.2 Shaxmatning hozirgi holati. 41
Mexnat muxofazasi va texnika xafsizligi…………………………….………... 48
Foydalanilgan adabiyotlar…………………………...……………..50
Kirish.
Shaxmat tarixi bir yarim ming yillik tarixga ega. Farazlarga ko‘ra shaxmat hindlarning Chaturanga o‘yini bo‘lib bu forslar tomonidan o‘zlashtirilib o‘zgartirishlar kiritilib shatranj deb atalgan! 7-asrda arablar Eronni egallagandan so‘ng,shatranj Arab xalifaligiga tarqaldi.Arablar esa shatranjni Yevropaga tarqatishdi. XV-asr oxirlarigacha shaxmatdagi Farzin va Filning o‘yindagi xarakatlari cheklangan edi,shu paytdan boshlab esa zamonaviy ko‘rinishga ega bo‘ldi. O‘yin sezilarli darajada o‘zgardi, tezlashdi, oqlar o‘yinni boshlab bergani uchun o‘yinning ilk bosqichidayoq hujumda va joylarni egallashda ustunlikka ega bo‘lishdi.
XIX-asr o‘rtalarida dastlab turli shahar va davlatlarning eng kuchli shaxmatchilari o‘rtasida o‘yinlar shaklida asrning ikkinchi yarmidan esa xalqaro turnirlar ko‘rinishida xalqaro musobaqalar tizimi paydo bo‘ldi.1886-yil Vilgelm Steynis Iogann Sukertortni mag'lub etdi va shaxmat bo‘yicha 1-jahon chempioni deb e'lon qilindi.Shu musobaqadan keyin shaxmat bo‘yicha jahon chempionatlari tarixi boshlandi. 1924-yil Xalqaro shaxmat federatsiyasi (FIDE) tashkil etildi. 1946-yili to‘rtinchi jahon chempioni Aleksandr Alyoxin vafotidan keyin keyingi unvon egalari FIDE tomonidan tasdiqlangan qoidalar asosida sportcha tanlov tizimi tomonidan tasdiqlanardi.XX-asr oxirida shaxmatda bo‘linish yuz berdi: Jahon chempioni Garri Kasparov va raqibi Naydjel Short FIDE homiyligida bo‘lmagan yana bir o‘yin o‘tkazdilar va 1993-2006-yillarda bir vaqtning o‘zida FIDE bo‘yicha jahon chempionlari va "Klassik" yo‘nalish bo‘yicha musobaqalar o‘tkazildi. 2006-yildan jahon chempionati qur'a tashlash marosimi birlashtirildi va 2013-yildan beri uni norvegiyalik Magnus Karlsen o‘tkazmoqda.
XX-asrning ikkinchi yarmida dunyoda kompyuter shaxmati rivojlana boshladi.1979-yillarda dasturlar juda zaif darajada o‘ynagan bo‘lsa,1997-yilda IBM tomonidan ishlab chiqilgan "Deep Blue" kompyuteri o‘sha vaqtda amaldagi jahon chempioni Garri Kasparovni 3,5:2,5 hisobda mag'lub etdi.20-asrning ikkinchi yarmida dunyoda kompyuter shaxmati rivojlana boshladi.XXI-asr boshlariga kelib shaxmat dasturlarini kuchliligi insoniyat tomonidan tan olina boshlandi.
|
| |
