|
I bob. Umumiy ma’lumot toshkent Metropoliten tarixi, tuzulishi va yo’l liniyalari
|
| bet | 1/5 | | Sana | 17.06.2023 | | Hajmi | 0.84 Mb. | | #73880 |
Bog'liq metropoliten
I – BOB. UMUMIY MA’LUMOT
Toshkent Metropoliten tarixi, tuzulishi va yo’l liniyalari
Aholiga transport xizmati ko‘rsatishni yaxshilash va rivojlantirish, xavfsizlikni ta’minlashda metropoliten alohida ahamiyatga ega. Nufuzli veb-sayt yaratuvchisi va metro haqida bir nechta kitoblarning muallifi Robert Shvandl metropolitenning quyidagi aniqlovchi belgilarini taqdim etadi [1]:
shaharlarda ishlatiladi;
elektr tortish bilan ishlaydi;
temir yo‘l, avto-yo‘l yoki piyoda yo‘llari bilan kesishmaydi, boshqa har qanday tirbandlikdan butunlay ajralib turadi.
Dunyodagi birinchi er osti temir yo‘li Londonda qurilgan bO‘lib, 6 km uzunlikdagi er osti yo‘li 1863 yilda ochilgan va 1890 yilda elektrlashtirilgan[2-7]. 20-asr boshlariga kelib Yevropaning boshqa shaharlarida ham bir qancha qisqa metro liniyalari qurilgan. 1880-yillarda Glazgoda,1900 yilda Parij metrosining 14 km birinchi liniyasi ishlay boshlaydi, u qisqacha "metro" deb ataladi. 1867 yilda metro Manxettendan Bruklinga olib kelingan. Keyingi o‘n yillikda Nyu-Yorkda yer osti va yer usti liniyalarining yagona tizimi yaratildi. 1900 yilga kelib Chikagoda va 1907 yilda Filadelfiyada birinchi metro ochilgan.
Dunyo mamlakatlari metropoliteni uzunligi bo‘yicha quyidagicha tavsiflanadi.
AQSh. Nyu-York metrosi dunyodagi eng katta metro hisoblanadi. Shahardan tashqarida, Nyu-Yorkning besh chekkasidan to‘rttasiga xizmat qiladi (Richmond bu tizimga kiritilmagan). O‘rtacha ish kunida u orqali deyarli 4 million yo‘lovchi va yiliga deyarli 1,5 milliard yo‘lovchi o‘tadi, 444 ta stansiya, shundan 265 tasi yer ostida.
Buyuk Britaniya. London metro liniyalarining uzunligi 435 km dan oshadi va yillik tashish hajmi 700 million yo‘lovchidan ortiq. Ushbu metro Britaniya temir yo‘llari bilan birlashtirilgan va yo‘lovchilarga shahar atrofidagi elektr poezdlariga o‘tish imkonini beradi.
Fransiya. Parij metro liniyalar uzunligi bo‘yicha Nyu-York va Londondan keyin uchinchi o‘rinda turadi (253 km). Metro yiliga 1 milliarddan ortiq yo‘lovchini tashiydi.
Yaponiya. Tokio metrosi 1927 yilda ochilgan va 200 km uzunlikdagi liniyalar - Yaponiyadagi eng qadimgi va eng kattasidir. U dunyodagi metrolarning eng gavjumi bo‘lib, yiliga 2 milliarddan ortiq yo‘lovchini tashiydi.
O‘zbekiston. Toshkent, Markaziy Osiyodagi yagona metro qurilishi 1972-yilning iyul oyida boshlangan bo‘lib, so‘nggi yillarda Toshkent metropoliteni infratuzilmasini rivojlantirish maqsadida qo‘shimcha yer osti va yer usti metro yo‘nalishlari, hamda metropoliten bekatlari barpo etib kelinmoqda. 2016-yilda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M. Mirziyoev tomonidan metro qurilishini davom ettirishga qaratilgan qator qarorlar imzolandi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 7-noyabrdagi “Toshkent metropolitenining Yunusobod liniyasining ikkinchi bosqichini qurish” loyihasini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-2653-sonli qaroriga muvofiq Yunusobod metro liniyasining 2,9 km uzunlikdagi 2 (ikki) “Turkiston” va “Yunusobod” stansiyalari qurilishi boshlandi. 2020-yilning avgust oyida ikkita “Turkiston” va “Yunusobod”stansiyalari foydalanishga topshirildi. Hozirgi vaqtda Yunusobod liniyasining umumiy uzunligi 9,5 km bo‘lib, 8-stansiya bilan bir xil nomdagi yirik turar-joy massivini shahar markazi bilan bog‘laydi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 19-maydagi PQ-2979-son qaroriga muvofiq “Toshkent shahrida halqa yer usti metro liniyasini qurish” loyihasi amalga oshirilmoqda. 2020-yil avgust oyida metro halqa yer osti liniyasining 1 – bosqichi 7 km uzunlikdagi 11,5 stansiya foydalanishga topshirildi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 29-noyabrdagi “Toshkent metropolitenining Sergeli liniyasini qurish” loyihasini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-2664-sonli qaroriga muvofiq 2020-yil dekabr oyida 7 km uzunlikdagi yangi Sergeli metro liniyasining 5 ta stansiyasi qurildi va foydalanishga topshirildi. Sergeli massivi hozirda Toshkent shahrining barcha tumanlariga ulangan eng yirik turar-joy massividir. Ushbu qarorlar ijrosini ta’minlash maqsadida 2020-yilda umumiy uzunligi 21,4 km. bo‘lgan 14 ta yangi metro stansiyasi qurildi va foydalanishga topshirildi. 2016 — 2021-yillarda amalga oshirilgan ishlar natijasida metropoliten liniyasining umumiy uzunligi 38 km. dan 59 km.ga, bekatlar soni 29 tadan 43 taga yetkazildi, Toshkent metropolitenida yo‘lovchilar tashish quvvati 2016-yilga nisbatan 2 barobarga oshib, kunlik yo‘lovchi tashish 160 ming yo‘lovchidan 360 ming yo‘lovchiga yetkazildi. 2016 — 2022-yillarda Toshkent metropolitenida amalga oshirilgan qurilish ishlari 1-jadval va 1-rasmda ko‘rsatilgan.
|
| |
