Ijtimoiy Iqtisodiy Tizimlarning Umumiy Tavsifi

1. Ijtimoiy Iqtisodiy Tizimlarning Umumiy Tavsifi

• 
  Ishlab chiqarish vositalari: Ular jamiyatning iqtisodiy faoliyatini amalga oshirish uchun zarur bo‘lgan barcha moddiy va nomoddiy resurslarni o‘z ichiga oladi. Bu yer, xom ashyolar, mehnat va kapital bo‘lishi mumkin.
  
• 
  Ishlab chiqarish munosabatlari: Bu iqtisodiy faoliyatda ishtirok etuvchilar o‘rtasidagi munosabatlarni belgilaydi. Ular mulkchilik shakllariga, ishlab chiqarish jarayonlaridagi ishtirokchilarning huquq va majburiyatlariga asoslanadi.
  
• 
  Bozor mexanizmlari: Bu tovarlar va xizmatlar almashinuvini ta’minlaydigan tizimdir. U talab va taklif qonunlariga asoslanadi.
  

• 
  Kapitalizm: Bu tizim xususiy mulkchilikka, bozor mexanizmlariga va foyda motiviga asoslangan. Bu tizimda iqtisodiy faoliyat asosan xususiy sektor tomonidan amalga oshiriladi va davlat aralashuvi minimal darajada bo‘ladi.
  
• 
  Sotsializm: Bu tizim davlat mulkchiligiga, markaziy rejalashtirishga va jamiyat manfaatlariga qaratilgan. Davlat ishlab chiqarish vositalariga egalik qiladi va iqtisodiy faoliyatni rejalashtiradi.
  
• 
  Aralash iqtisodiyot: Bu tizimda xususiy mulk va davlat mulki uyg‘unlashgan. Davlat va xususiy sektor iqtisodiy faoliyatda birgalikda ishtirok etadi va bozor mexanizmlari bilan birga davlatning iqtisodiyotni tartibga solishi mavjud.