“IKKI ESHIK ORASI” REJA 2.Muzaffar obrozi 3.Robiya obrozi 4.Qora amma hikoyasi 1.”IKKI ESHIK ORASI” asari xaqida
Taniqli adib ijodining salmoqli qismini urush hamda ona mavzusi tashkil etadi. Shunday maavzularni ko’tarib chiqqan asarlaridan biri bu “Ikki eshik orasi” asaridir.
Har bir yozuvchining o’z uslubi bo’ladi. O’tkir Hoshimovning uslubiga nazar tashlaydigan bo’lsak, juda oddiylik, samimiylik ufurib turadi. U shu uslubi bilan xalq qalbidan joy oldi. Yozuvchining asarlarini qaysi soha vakillari o’qimasin tushunadilar.
Ijodkorlar asarlariga yaxshilab nazar soladigan bo’lsak, voqealar rivoji o’z ona yurti, qishlog’ida sodir bo’ladi. Tog’ay Murod asarlarida Termiz, Xo’jasoat, Murod Muhammad Do’st asarlarida Galatepa tasvirlari yaqqol ko’zga tashlanadi. Shu kabi O’tkir Hoshimov asarlarida ham voqealarning ko’pchilligi Do’mbirabodda bo’lib o’tadi. Yozuchining “Dunyoning ishlari”, “Ikki eshik orasi” va yana bir qancha asarlarida Komilboy tabib, poshsha xola, qattiqqo’l ota obrazlarining berilishi, bu insonlarni hayotda kuztgan va buni asarlariga olib kirganligini ko’ramiz.
Asar voqealariga qaraydigan bo’lsak, urush maydonlaridan urushdan necha kilometrlar uzoqdagi insonlar taqdiri tasvirlangan.Inson hayotga bir marotoba keladi. Shu hayotini qanday o’tkazishi o’z qo’lida deymiz. Biroq asar qahramonlaridan biri Kimsan yoki shunga o’xshash mard, jasur o’zbek o’g’lonlari taqdiri bundan mustasno edi. Ular taqdirida “urush” deb ataklmish qora kunlar yozilgan edi. Nega endi hali dunyodan birin bir orzusi ushalmagan, ne-ne qiynoqlar azobida vafot etadi.
Bu asarni o’qish davomida voqealar bevosita ko’z o’ngingda sodir bo’layotgandek tuyiladi. Voqealardagi turli vaziyatlarda ishtirok etarkansiz, qahramon bilan hayajonga to’lasiz yo bo’lmasa azob chekasiz.
Haqiqiy ma’noda muallif aytganidek, ikkita eng holis va beshafqat hakam- kitobxon va vaqt sinovidan o’tgan haqiqiy asardir.
Asardagi har bir qahramon Qora amma, Robiya, Muzaffar, KImsa, Ra’no, Munavvar va yana bir qancha qahramonlar shunday tasvirlanganki, siz ularni hayotda ko’rgandek, suhbatlashgandek bo’lasiz. Shu o’rinda Qora amma so’zi e’tiborga loyiq. Nega Qora amma? Axir oddiygina amma desa bo’lardi-yu. Bilasizmi, ona ichidagi dard, alam qayg’udan yurak-bag’ri qorayib ketganligi, uning yuzida ham aks etgan. Farzand dog’i shu ko’yga soldimi? Xalqqa kelgan to’y hammasining sababchisi.
Taqdir zanjiri asar sujeti chig’irig’ida shunchalar aks etadiki, beihtiyor hayratga tushasiz. Asarning kompozitsiyon nuqtasi kulminatsiyada Kimsan, Robiya va ona muloqati bor. Muloqat manolog bilan boshlanadi.
…Bilaman, Siz-tiriklar o’limdan qo’rqasizlar. Tirikligimda men ham qo’rqar edim. Yo’q o’lim unchalik dahshatli emas.
Tiriklik- hayot mazmuni shu kulminatsiyada yaqqol ko’rinadi. Asarning g’oyasi ochiladi. Urush mavzusidagi asarlarda qo’rqinch his yurakni bezovta qiladi. Darhaqiqat, asarda insoniy tuyg’ular va qayg’ular aks etadi.
|
