Агросаноат мажмуида энергиядан фойдаланиш самарадорлигини ошириш муаммолари

2.3. Агросаноат мажмуида энергиядан фойдаланиш самарадорлигини ошириш муаммолари.

• Жамият тараққиёти, унинг иқтисодий ривожланиши ва аҳолининг турмуш даражаси ишлаб чиқариш жараёнларида энергия ресурслари билан таъминланганлигини ва улардан нечоғли самарали фойдаланилмаётганлиги билан боғланади. Бугунги кунда Ўзбекистонда 1 кВт.с. электр энергияси сарфланиб 0,5 АҚШ доллорига эквивалент ялпи ички махсулот (ЯИМ) ишлаб чикарилаётган бўлса, бу кўрсаткич айрим мамлакатларда анча юқоридир. Масалан АҚШда 1 кВт.с. электр энергияси сарфлаб 2,5 АҚШ доллорига эквивалент ЯИМ етиштирилади.
• Ўзбекистонда ишлаб чиқарилаётган ЯИМ нинг 32% дан ортиқроғини бераётган қишлоқ хўжалигида бугунги кунда республикада фойдаланилаётган энергетик ресурслардан атига 6 % ини истеъмол қилинади ва бу кўрсаткич соҳада, унумдорлиги паст қўл мехнат ўрнига кўпроқ энергия тежамкор технологиялар ва техникалар яратилиши ва жорий этилишини тақазо этади

Ишлаб чиқаришга статистик маълумотларда келтирилишича қишлоқ хўжалигида махсулот етиштиришни 2 баробар ошириш учун сарфланадиган энергия миқдори 15 маротабагача оширишини тақазо этади. (масалан АҚШ да махсулот етирштиришни 2 баробар ошириш учун энергия сарфини 10 баробар оширишга тўғри келган). Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариш жараёнлари саноатдан фарқли ўлароқ юқорида статистик маълумотларда келтирилгандек махсулот етиштиришда сарфланаётган энергия миқдорий ўзгаришлар билан мутаносиб ўзгармайди ва бунинг ўз объектив сабаблари бор. Аввалом бор аксарият энергия таъсир этаётган моддий муҳит биологик объект бўлганлиги сабабли табиий шароитда ўсимлик ва хайвонлар қабул қилаётган энергиянинг бир қисми ўғитлар, озуқа махсулотлари, ем-хашак билан ўз биомассасини оширишга, бир қисми атроф муҳитга келтирадиган салбий таъсирни камайтиришга сарф бўлади. Сунъий шароитда қишлоқ хўжалиги махсулотларини етиштириш, қайта ишлаш ва сақлашда (чорвачилик биноларида, иссиқхоналарда, товуқхоналарда) микроиқлим яратиш, органик ва бошқа ўғитлар, юқори каллорияли ем-хашаклар тайёрлаш билан боғлиқ қўшимча энергетик ресурслар сарфланади, энергетик ресурсларни қўшимча сарфини юзага келтирувчи яна бир мухим омил сунъий шароитда махсулот берувчи ўсимликлар генетикаси ва жониворлар (чорва моллари, паррандалар) наслида кечаётган салбий ўзгаришлар (мутация) асоратларини бартараф этиш билан боғлиқ харакатлардир

• Ишлаб чиқаришга статистик маълумотларда келтирилишича қишлоқ хўжалигида махсулот етиштиришни 2 баробар ошириш учун сарфланадиган энергия миқдори 15 маротабагача оширишини тақазо этади. (масалан АҚШ да махсулот етирштиришни 2 баробар ошириш учун энергия сарфини 10 баробар оширишга тўғри келган). Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариш жараёнлари саноатдан фарқли ўлароқ юқорида статистик маълумотларда келтирилгандек махсулот етиштиришда сарфланаётган энергия миқдорий ўзгаришлар билан мутаносиб ўзгармайди ва бунинг ўз объектив сабаблари бор. Аввалом бор аксарият энергия таъсир этаётган моддий муҳит биологик объект бўлганлиги сабабли табиий шароитда ўсимлик ва хайвонлар қабул қилаётган энергиянинг бир қисми ўғитлар, озуқа махсулотлари, ем-хашак билан ўз биомассасини оширишга, бир қисми атроф муҳитга келтирадиган салбий таъсирни камайтиришга сарф бўлади. Сунъий шароитда қишлоқ хўжалиги махсулотларини етиштириш, қайта ишлаш ва сақлашда (чорвачилик биноларида, иссиқхоналарда, товуқхоналарда) микроиқлим яратиш, органик ва бошқа ўғитлар, юқори каллорияли ем-хашаклар тайёрлаш билан боғлиқ қўшимча энергетик ресурслар сарфланади, энергетик ресурсларни қўшимча сарфини юзага келтирувчи яна бир мухим омил сунъий шароитда махсулот берувчи ўсимликлар генетикаси ва жониворлар (чорва моллари, паррандалар) наслида кечаётган салбий ўзгаришлар (мутация) асоратларини бартараф этиш билан боғлиқ харакатлардир