|
Ta'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillariBog'liq maqollaaaTa'limda raqamli texnologiyalarni tadbiq etishning zamonaviy tendensiyalari va rivojlanish omillari
www.tadqiqotlar.uz
26-to’plam dekabr 2023
191
u matn muallifining ma’nolarni ilgari surish bo‘yicha kognitiv niyatini amalga oshirishda
ishtirok etadi. Uning strukturasining murakkabligi konvergentsiyaning mikrokontekstida
sodir bo‘ladigan jarayonlarning yuqori intensivligidan dalolat beradi va buning natijasida
emotsional mazmun boyitiladi va ta’sir funktsiyasi kuchayadi. Agar biz matnning
kontseptual tuzilishini badiiy tushunchalarning paydo bo‘lishi va o‘zaro ta’siri natijasi
sifatida tasavvur qilsak, unda stilistik konvergentsiyaning roli tezaurusni safarbar qilish
va assotsiativ semantik maydonlarni rag‘batlantirish orqali bilim tuzilmalarini
aktuallashtirishdan iborat bo‘lib, ular pirovard natijada o‘zaro ta’sirga ega va matn
muallifi dunyosining kontseptual tassavurini taqdim etishga olib keladi. Stilistik
konvergentsiyalar qatoriga ellips, litotalar, antiteza, ritorik savollar va undovlar ham
kiradi. “Fikrni ifodalashda bilvosita vositalarning ulushi qanchalik yuqori bo‘lsa,
shunchalik ishonch bilan aytish mumkinki, bu fikr uning asosiy mazmunini tashkil
etuvchi his-tuyg‘ular va hissiyotlar ta’sirida yuzaga keladi; affektiv bilvosita vositalar -
bu hissiy intensivlikni o‘lchash mumkin bo‘lgan go‘yoki termometrning bir turi” [4,7].
Stilistik konvergentsiyaning tarkibiy qismlari avtonom bo‘lishni to‘xtatadi va bitta
ma’noni, yaxlit tasvirni uzatishda ishtirok etadi, bu esa, o‘z navbatida, g‘oyani taqdim
etishning iqtisodiy usulidir. Stilistik konvergentsiyaning axborot salohiyatini
shakllantirishda qiyoslash, epitet va metaforaning alohida rolini qayd etish zarur. Stilistik
konvergentsiya tarkibida ishora alohida o‘rin tutadi, uning ekspressiv potentsiali boshqa
stilistik vositalarni o‘z ichiga olganida ortadi. Materialni tahlil qilish natijasida stilistik
konvergentsiya tarkibidagi eng ko‘p uchraydigan stilistik vositalar metafora, epitet va
taqqoslash bo‘lib, ularning xususiyatlari stilistik konvergentsiyaning axborot salohiyatini
shakllantirishga katta ta’sir ko‘rsatadi. Yuqorida ta’kidlab o‘tilganidek, tilshunos
olimlarning ilgari surish vositalarining istiqbollarida asosiy mezonlari tadqiqot ishida,
kognitiv semantik xususiyatlar ta’kidlanishi kerak bo‘lgan asosiy masaladir. Shubhasiz,
ilgari surish vositasi muhim ma’lumotni ilgari surishning kognitiv usuli sifatida qaraladi
va u matnni talqin qilishda “kalit” vazifasini bajaradi va bundan tashqari, D.U.Ashurova
nuqtai nazaridan “matn ma’lumotlarning ma’lum qismlariga yoki tafsilotlariga e’tiborni
|
| |
