3. Bir necha o`quv yurtining hamkorligi. Sirqi va masofali o`qitish
dasturini amalga
oshirishda qilinadigan hamkorlik ularni, sifatliroq va kam xarajatli bo`lishini ta`minlaydi.
Bunday tajriba, masalan Keprikon universitetlari aro tele o`qitish
dasturida amalda
qo`llangan bo`lib, unda Boliviya, Braziliya, Chili va Paragvay universitetlari ishtirok etadi. Ana
shunday hamkorlik misoli bo`lib, "Ta`limda hamkorlik" dasturi xizmat qilishi mumkin. Britaniya
hamdo`st mamlakatlarining yurtboshilari 1987 yili barcha hamkor davlatlar uchun masofali o`qitish
tarmog`ini tashkil etishni kelishib olishga yig`ilishgan. Dasturning istiqboldagi maqsadi - hamdo`st
mamlakatlarda mavjud kollej va universitetlar negizida ixtiyoriy ta`lim olish imkoniyatini yaratib
berishdan iboratdir.
4. Maxsus masofali o`qitish maqsadida tashkil etilgan avtonom ta`lim massasasalari. Ana
shunday muassasalardan eng yirigi Londondagi ochiq universiteti (Thy Open University)
hisoblanadi. Hozirgi kunda unda nafaqat Buyuk Britaniya balki ko`pgina hamdo`st davlatlarining
talabalari masofadan turib o`qimoqda.
AQShda bunday universitet sifatida Milliy texnologik universitet (Kolorado shtati)i misol
bo`lishi mumkin. Bu universitet 40 ta muxandislik kollejlari bilan birgalikda turli mutaxassisliklar
bo`yicha xodimlarni tayyorlamoqda.1991 yili universitet shtat raxbariyati va biznes sohasi bilan
yaqin hamkorlikda 40 ta kollejni masofali o`qitish tarmog`i bilan birlashtirdi.
5. Avtonom o`qitish tizimlari. Bunday tizimlar doirasida o`qitish to`la TV va radiodastur,
shuningdek, qo`shimcha nashr etilgan qo`llanmalar asosida o`qitmoqda. Masofadan turib
o`qitishning bunday misoli sifatida Amerika - samoan televizion loyixasini keltirish mumkin.
6. Multimedia dasturi asosida norasmiy integrallashgan (birlashtirilgan) masofali o`qitish.
Bunday dasturlar qandaydir sabablarga ko`ra maktabni
tamomlay olmagan yoshi katta
tinglovchilar auditoriyasiga mo`ljallangan.
Bunday loyhalar ushbu dasturga birlashtirilgan rasmiy ta`lim dasturining qismi (masalan,
bunday dasturlar Kolumbiyada mavjud) yoki aniq ta`lim maqsadiga maxsus mo`ljallangan
(masalan, Britaniyaning savodxonlik dasturi) yoki maxsus salomatlik profilaktikasi dasturiga
yo`naltirilgan (masalan, rivojlanayotgan davlatlar uchun) bo`lishi mumkin.
Ta`lim tizimida qo`llaniladigan masofali o`kitish usulining rang barang shakl va modellari
mavjud. Ushbu usulning rang-barangligi masofali o`kitish tizimining shakllanishidagi turli shart-
sharoitlari bilan bog`liq. U shartlarga:
geografik sharoitlar (masalan, davlatlar territoriyasining ko`lami, markazdan uzoqda yoki
ajralgan xududlarning mavjudligi, iqlimi va boshqalar);
davlatning kompyuterlashtirilganlik va axborotlashtirilganligining umumiy darajasi;
davlatda transport va kommunikasiya vositalarining
rivojlanganlik darajasi;
ta`lim sohasida mavjud an`analar;
masofali o`qitish tizimi uchun ilmiy-pedagogik xodimlarni mavjudligi va shu kabilar
kiradi.
YUNESKO institutining 2000 yildagi tahliliy tadqikot materiallarida ("Distance Education
for the Information Society:
Policies, Pedagogy and Professional Development") keltirilgan
masofali o`kitish modellarini keltiramiz:
