Induksion tigeli pechlar va qurilmalar haqida malumot
Induksion tigeli pechlar va qurilmalar haqida malumot
Reja:
1. Induktsion qizdirIsh qurilmalarning turlari.
2. Po’lat uzakli bir fazali induktsion elektr Ish.
3. Po’lat uzaksiz induktsion tigel pechlari.
4. ITP larni ulanIsh sxemasi va asosiy elementlari.
5. To’la iqizitish va o’zaki toblash qurilmalari.
1. Matbabaev ta‘kidlashicha tok uzatuvchi jismlar, ya‘ni birinchi va ikkinchi tartibli o’tkazgichlarni induktsion usulda qizdirIsh, o’tkazgichlar tomonidan elektromagnit energiyani uzlashtirIsh oqibatida xosil bo’luvchi uyurma toklar ta‘sirida Djoul-Lents konuniga ko’ra ajraladigan issiqlik energiyasi orqali amalga oshirilishiga asoslangan. Uzgaruvchan elektromagnit maydoni induktor tomonidan xosil qilishnib, induktor kizdirilayotgan jismga (o’tkazgichga) nisbatan tranformatorning birlamchi chulgami (galtagi) sifatida xisoblanadi. Kizdirilayotgan jism esa bitta qisqa tutashgan chulgam sifatida tranformatorning ikqilamchi chulgami vazifasini bajaradi.
BelgilanIshiga ko’ra barcha induktsion qizdirIsh qurilmalari (IKK) eritish pechlari, mikserlar va qizdirIsh qurilmalariga bo’linadi. Uz navbatida eritish pechlari po’lat uzakli (kanalsimon) induktsion pechlari va po’lat uzaksiz (tigel) induktsion pechlariga bo’linadi. Induktsion qizdirIsh qurilmalari esa asosan ikki guruxga, ya‘ni tulik qizdirIsh va yuza qizdirIsh qurilmalariga bo’lib urganiladi. Bunday qurilmalarda past xaroratdagi va yuqori xaroratdagi qizdirIsh texnologik jarayonlari amalga oshiriladi.
2. Po’lat uzakli bir fazali induktsion elektrik pech (rasmda) ko’rsatilgan .
1-rasm.
Pech kojuxi 2, futerovka 3, kanal 4, vanna 1 , induktor 6, pech transformatori 7 lardan tarkib topgan. Metaldagi tokning induktor magnitaviy maydoni bilan o’zaro ta‘siri natijasida metallni aralashtiruvchi elektrodinamikaviy kuchlar vujudga keladi.Induktor sifatida to’g’ri to’rtburchaklik kesimli mis sim yoki ichida suv utkazib sovitib turiladigan mis turba Ishlatiladi. Pech kanalining induktori bilan futerovkasi elektrik yuritmali shamolatkich 5 yordamida xaydab beriladigan xavo bilan sovitiladi. Kiyalanuvchan pechlarda induktorga tok keladigan o’tkazgichlar, kupincha, mis yoki alyuminiy tolali egiluvchan kabellar shaklida tayyorlanadi.
Po’lat uzakli induktsion pechlar avtotransformator orqali 220-380 V li kuch tarmogidan yoki quvvati 75 dan 1000 kva gacha bo’lgan va bir nechta pogonada kuchlanIsh koeffitsientini oshirish uchun (0,6: 0,8) kondensatorlardan foydalaniladi. Ba‘zi pechlarda (masalan, ILT-3 pechida ) birinchi bor metall SuyuqlantirIsh va pechni quritisisisqattiqlablabquriga mo’ljallangan rostlab turiladigan kushimcha avtotransformator bor. Bu xolda tok pechga kontaktor orqali beriladi. Kontaktor pechda metall SuyuqlantirIsh jarayonini kulda va avtomatik ravIshda boshqarib turIshga imkon beradi.Bunday boshqarIsh qarshilik pechlarini boshqarIshga uxshaydi.
Induktsion pech iste‘mol qiladigan quvvat, kVt.
(1)
bu erda g-pechning o’rtacha Ish unimi t/soat: s- kuyilayotgan Suyuq metalldagi solishtirma issiqlik, kkal/kg; - metalni SuyuqlantirIsh vakti, soat; -pechni tuldirIsh va uni bushatish vakti,sekund; - pechning F.I.K. (0,74-0,82)
4.3. Induktsion tigel pechlar (ITP lar) po’lat uzaksiz induktsion pechlar bo’lib, ularning asosiy xususiyatlari ushbu pechlarda kizdirilayotgan elektr utkazuvchi jismlar uzgaruvchan elektromagnit maydon xosil qilayotgan induktor bilan birgalikda ikkita o’zaro induktiv bog’langan tokli konturni tashqil qiladi.
4.2-rasmda ITP ning sxemasi keltirilgan. ITP tarkibida uzgaruvchan tok manbasiga ulanuvchi induktor 1; eritilayotgan metall 2 va yuqori xaroratlarga bardosh beruvchi tigel 3 ko’rsatilgan. R a s m d a g i belgilanIshlar: Nu - induktor balandligi; Du - induktor diametri; du - induktorning kesim yuzasi bo’yicha diametri; dm - tigel diametri; qurim- tigel balandligi.
2-rasm.
ITP lar manbadan iste‘mol qilayotgan tok davrtezligiga ko’ra kuyidagilarga bo’linadi :
1. Sanoat davrtezligida Ishlovchi ITP lar [ 50 Gts ], manbaga pasaytiruvchi transformatorlar orqali ulanadi ;
2. Baland davrtezligida Ishlovchi ITPlar [ 500 Gts - 10000 Gts], manbaga mashinali generatorlar orqali ulanadi;
3. Yuqori davrtezligida Ishlovchi ITP lar [50 - 400 kGts] , manbaga lampali generatorlar orqali ulanadi.
ITP tomonidan iste‘mol qilishnayotgan tokning minimal davrtezligida kizdirilgan metallning solishtirma elektr qarshiligi “(“ (om.sm) va magnit singdiruvchanligi “(“ larni xisobga olgan xolda tigel diametri dm kiymatiga ko’ra kuyidagi tengsizlik orqali aniqlanadi.
[Gts] (2)
ITP ning turi, pechning sigimi va Ishlab chikaruvchanligini aniqlash metallni eritilishi bo’yicha texnologik jarayon oldiga qo’yilgan vazifa va eritilishi zarur bo’lgan metall mikdori bilan aniqlanadi. Pechning quvvati esa IKP larning ekspluatatsion tavsiflarini yoritish uchun belgilangan paragrafdagi (4) - (8) tenglamalardan foydalangan xolda aniqlanadi.
Tigelning foydali xajmi:
[sm3] (3)
bu erda - 1 soatdagi Ishlab chikaruvchanlik [t / soat ] ;
- metallni yuklash va eritilgandan sung tukIsh uchun ketgan vakt
- eritilgan metallni solishtirma oirligi
ITP elementlarining ulchov razmerlari o’rtasida kuyidagi munosabatlar aniqlangan:
, (4)
Bunda ko’rsatilgan rakamlarning kichik kiymatlari sigimi 500 kg gacha bo’lgan va katta kiymatlari esa sigimi 3 tonnagacha bo’lgan ITP larga mansubdir.
nisbatining aniq kiymati ma‘lum bo’lganda, tigel diametri kuyidagi tenglama bilan aniqlanadi.
, [sm] (5)
ITP ning f.i.k.si induktor va metall orasidagi masofaga bog’lik va umumiy f.i.k. kiymati:
=элисс (6)
bu erda: el - elektrik F.I.K.; el =0,6(0,8
iss- issiqlikF.I.K.; iss=,48(0,680
ITP lar uchun ga teng bo’lib, reaktiv quvvatni iste‘molini kompensatsiya qilishsh uchun elektr sxemada kondensator batareyalarni ulash ko’zda tutilgan.
ITP konstruktsiyasiga kiruvchi induktor kup xollarda suv bilan sovutiluvchi, kesim yuzasi doira, oval yoki to’g’ri to’rtburchak shakldagi mis trubkalaridan yasaladi. Mis trubkaning devori kalinligi 1,3 ( ga teng deb olinadi (bu erda ( - elektr tokining mis o’tkazgichga sizib kirish chukurligi).
Metallarni eritish jarayonida F.I.K.ning kiymatini kattalashtirIsh maksadida, pechning tigeli kichik elektr qarshiligiga ega bo’lgan, tok utkazuvchan materialdan yasaladi (po’lat, grafit). Po’latdan yasalgan tigel kalinligi 30 – 40 mm, grafitdan yasalgan tigel kalinligi esa 30 – 70 mm ni tashqil qiladi.
4.4. Rasmda sanoat davrtezlik uzaksiz induktsion elektrik pech qurilmasining printsipial ulanIsh sxemasi asosiy elementlari bilan keltirilgan.
3-rasm.
Sanoat chastotasida Ishlaydigan induktsion pech (uzaksiz ). Ishga tushirIshning printsipial sxemasi.
1-transformator, 2-kondensator, 3-drossel, 4-kondensatorlar batareyasi, 5-bir fazali pech, 6-pechni ogdirIsh uchun gidravlik qurilma, 7-shkaf boshqarIsh apparatlari bilan, 8-9 –sovitish qurilmalari.
Induktsion to’la iqizitish metallni issiq deformatsiyalash (shakl o’zgartrishquri) uchun, chukur toblash, po’latni issiq Ishlov berIsh uchun kullaniladi, o’zaki toblash qurilmalari esa po’latli va chuyanli tanovarlarni o’zaki qatlamini mustaxkamlash uchun kullaniladi.
4.5. To’la iqizitish moslamalari induktor- iqizitgichga ega, u sanoat (50,60 Gts) kutarilgach (150-10000 Gts)yoki yuqori (50,500kGts) davr tezlik manbadan taminlanadi. Tsilindrli tanavorlardan (zagatovkalarni) to’la iqizitish uchun kerakli davr tezlik kuydagi formuladan aniqlanadi. bunda d-tanovarning diametri, sm.
Ishlash tasnifi (xarakteri) bo’yicha davriy va uzluksiz xarakatli (INM va KIN seriyalar) moslamalar bo’ladi. Davriy xarakatlanuvchi moslamalarda fakat bitta tanovar yoki uning bo’lagi kizdiriladi. Magnitli materialni iqizitishda quvvat boshlanIshdagidan 20-30 foizga oshib boradi, keyin esa Kyuri nuktasiga etganda solishtirma elektr qarshiligi oshIshi xisobiga iqizitishni oxirida ancha quvvat ortadi.
Uzluksiz Ishlash moslamalarda bir yula bir necha tanovarlar buylama yoki kundalang magnit maydonchada joylashgan bo’ladi. Davriy Ishlash moslamalariga nisbatan bu moslamalarda F.I.K. va samaradorlik yuqorirok bo’ladi.
O’zaki toblash induktsion moslamalar buyum yuzasini tez kizdirib keyin xavoda, suvda yoki moyda tez sovIsh uchun kullaniladi. Shunda yuzasi yuqori mustaxkam (kattik) bo’ladi va “ichi yumshok” xolda saklanadi, bu esa zarbali (zarbdor) kuchlanIshlarga yuqori qarshiligini ta‘minlaydi. Bu iqizitilayotgan metal xajmini kup marta kamayIshini imkonini beradi, (to’la iqizitish bilan solishtirganda) va elektroenergiya sarfiyoti ancha qisqartiradi.
Toblash moslamasining asosiy ko’rsatgichlariga davr tezlik , solishtirma o’zaki quvvat, iqizitish vakti va induktor ulchamlari kiradi.
To’la F.I.K. maksimumiga (eng katta mikdoriga) erIshiladi.
(7)
bunda Zk-toblangan qatlam chukurligi ,m
Bunday moslamalar solishtirib o’zaki quvvati Ryu odatda (1.5-2,0) kVt/ me‘yorlarida bo’ladi.Bundan ta‘minot manbaning quvvati (Rtm) teng (IQ)
(8)
bunda Syu – toblanIsh qatlamining yuzasi (1,2-1,3) koeffitsenti induktorda toblash transformatorda, tok o’tkazgichlarda quvvat yukotishlarni xisobga oladi.
Toblash moslamalarini ta‘minot manbalari sifatida VPCH va ONCH seriyali (100 va 200 kVt quvvatli 2400 va 8000 Gts tokning davr tezlikli) xar xil uzgartgichlar va TNCH seriyali 150- 8000 Gts davr tezlikli tiristorli uzgartgichlar kullanadi
Foydalanilgan adabietlar.
1.Bolotov A.V.,SHepel G.A. «Elektrotexnologicheskie ustanovki» M.Vsshaya shkola. 1988god.
2.I.P.Evtyukova,L.S.Katsevich,N.M.Nekrasova,A.D.Svenchanskiy «Elektrotexnologicheskie ustanovki»pod redaktsiey A.D. Svenchanskogo, Energoatomizdat 1982 god.
3.I.I.Aliev «Spravochnik po elektrotexnike i elektrooborudovaniyu»
M.Vsshaya shkola.2000 yil.
4.M.M.Matbabaev «Elektrotexnologik qurilmalar»,o’quv qo’llanma FarPI 2002 iyl.
http://fayllar.org
|
