• III. Yangi mavzuni o`rganish
  • Quyi darajadagi dasturlash tillari
  • Dasturlash tillari tarixidan.
  • Paskal, Ada, KARAT, C++, Delphi, Visual Basic Application
  • Dasturlash tili Ishlab chiqilgan yil Dasturlash tili
  • IV. Musahkamlsh uchun savol va topshiriqlar.
  • Informatika 12 – dars. Mavzu: Dastur va dasturlash tillari Maqsad




    Download 53 Kb.
    Sana27.12.2019
    Hajmi53 Kb.
    #5609

    Informatika-9. 12 – dars.

    Mavzu: Dastur va dasturlash tillari

    Maqsad:

    1) ta’limiy: o`quvchilarga dasturlash tillari haqida ma’lumot berish;

    2) tarbiyaviy: O`quvchilarga vatanparvarlik tarbiyasi berish;

    3) rivojlantiruvchi: o`quvchilarning ilmiy-texnik dunyoqarashlarini rivojlantirish.



    DTS: Dasturlash tililari haqida ma;lumotga ega bo`lish.

    I. Tashkiliy davr

    II. Takrorlash

    1. Qanday algoritmlar chiziqli algoritm deb ataladi?

    2. Qanday algoritmlar tarmoqlanuvchi algoritm deb ataladi?

    3. Qanday algoritmlar takrorlanuvchi algoritm deb ataladi?

    III. Yangi mavzuni o`rganish

    Ma’lumki, kompyuter texnikasidan samarali foydalanish ikki qismning – texnik va dasturiy ta’minotning uzviyligini talab etadi. Bu uzviylik kompyuter texnik ta’minotining jadal sur’atlar bilan takomillashib borishiga mos dasturiy ta’minotni ham keskin sur’atlar bilan rivojlanishiga sabab bo‘ladi, va aksincha. Buning sababi ma’lum, mos dasturiy ta’minotsiz har qanday kompyuter «qimmatbaho o‘yinchoq» bo‘lib qolaveradi.

    Avvalgi darslarda masalalarni kompyuterda hal qilishda kerak bo‘ladigan obyekt, model va algoritm tushunchalari haqida ma’lumot oldingiz. Ma’lumki, kompyuterda biror masalani hal qilish uchun avval uning modeli va algoritmi tuziladi, so‘ng mazkur algoritm ma’lum bir qonun-qoidalar asosida kompyuter tushunadigan tilda ko‘rsatma va buyruqlar shaklida yoziladi. Hosil bo‘lgan kompyuter tushunadigan tildagi matn dastur matni, algoritm esa dastur deb ataladi.

    Kompyuter uchun dastur tuzish jarayoni dasturlash va dastur tuzadigan kishi dasturchi deyiladi. Kompyuter tushunadigan til esa dasturlash tili deb ataladi.

    Dasturlash tillarini shartli ravishda quyidagi uch guruhga ajratish mumkin:


    1. Quyi darajadagi dasturlash tillari;

    2. O`rta darajadagi dasturlash tillari;

    3. Yuqori darajadagi dasturlash tillari.

    Quyi darajadagi dasturlash tillari kompyuter qurilmalari bilan bevosita bog‘liq bo‘lib, buyruqlar maxsus raqamlar (kodlar) yordamida yoziladi. Bu kabi buyruqlardan tashkil topgan dasturlar katta hajmli bo‘lib, ularni tahrir qilish ancha mushkul ish hisoblanadi. Dastlabki elektron hisoblash mashinalariga («ENIAC», «MESM» va boshqalar) masalalarni yechish uchun ana shunday buyruqlar yordamida dasturlar tuzilgan.

    Dasturlash tillari tarixidan. Dasturlash tillari, asosan, ikkinchi jahon urushidan keyin yaratila boshlandi. Ammo uning boshlanishi tarixi ancha olis yillarga borib taqaladi.

    Arxeologik qazilmalarda topilgan sopol taxtachada bundan 3800 yil oldin (eramizdan avvalgi 1800-yillar) Bobilda foiz bilan bog‘liq murak­kab amallar algoritmi keltirilgan. Unda aniq masala ishlangan bo‘lib, agar bug‘doy hosili yiliga 20% dan oshib borsa, uning miqdori ikki marta o‘sishi uchun necha yil va oy kerak bo‘lishi algoritmi tuzilgan.

    XIX asrda fransuz Jozef Mari Jakkard 1804 - yilda yupqa mato ishlab chiqish jarayonida to‘quv dastgohlari uchun perfokartani eslatuvchi tasma ishlatgan va shu bilan perfokartaga asos solgan edi.

    1836 - yilda ingliz olimi Charlz Bebbij hozirgi kompyuterlarning bevosita ajdodi bo‘lmish analitik mashina ishlab chiqishga kirishdi va bu masalani nazariy hal qildi. Bu mashinaning asosiy xususiyati uning dastur asosida ishlashi va hisob-kitob nati­jalarini «eslab» qolishida edi.

    1843 yilda ingliz mate­matigi Ogasta Ada Bayron (Lavleys) - shoir lord Bayron­ning qizi analitik mashina buyruqlar asosida ishlashi lozimligini ta’kidladi. U berilgan shartlar bajarilmagunga qadar qadamlar ketma-ketligini ta’minlovchi buyruqlarni yozdi. Ana shu holat bilan u dastur­lash tiliga asos soldi. Mazkur va boshqa kashfiyotlar kompyuter yaratilgach, ularni ishlatish uchun zarur bo‘lgan til yaratilishini talab etdi.

    Dastur tuzishni osonlashtirish maqsadida in­son tiliga yaqin bo‘lgan buyruqlar tizimini qo‘llash masalasi qo‘yildi va hal etildi. Bu kabi dasturlash tillari o‘rta darajadagi dasturlash tillari (ba’zan assemblerlar) deb yuritila boshlandi. Bunday tillarga AVTOKOD-BEMSH, AVTOKOD-MADLEN va boshqalar kiradi. Ular BESM-6, Minsk-22, Minsk-32, IBM-360 elektron hisoblash mashinalarida ishlatildi. Masalan, ST 5, BSUM ifoda 5 raqamini BSUM deb nomlangan yacheykaga joylashtirilsin (ST-store—joylashtirish) degan buyruqni beradi.



    Yuqori darajali dasturlash tilla­ridagi ko‘rsatmalar inson tiliga yaqin bo‘lgan so‘zlar majmuidan iborat. Ular yordamida amallarni bajarish quyi darajadagi tillardan ko‘ra yengil bo‘lib, dasturchidan deyarli adreslar va qurilmalar bilan bevosita bog‘liq axborotlarni bilish talab etilmaydi. Bu tilda tuzilgan dasturlarni kompyuterlar bajara olishi uchun translyatorlar deb nomlanuvchi maxsus dasturlar raqamli ko‘rinishga o‘tkazib beradi.

    Keyingi yillarda juda ko‘p yuqori darajadagi dastur­lash tillari ishlab chiqilgan bo‘lib, ular qatoriga Paskal, Ada, KARAT, C++, Delphi, Visual Basic Application kabi tillarni qo‘shish mumkin. Hozirgi kunda ishlab chiqilayotgan dasturlash tillari biror yo‘nalishdagi masalalarni hal qilishga mo‘ljallangan bo’lib, ularni obyektga yo’naltirilgan dasturlash tillari deb atashadi.

    Quyidagi jadvalda dasturlash tili rivojlanishi tarixidan qisqacha ma’lumot berilgan.


    Dasturlash tili

    Ishlab chiqilgan yil




    Dasturlash tili

    Ishlab chiqilgan yili


    Plankalkyul

    1946




    PL/1,Beysik

    1964

    Qisqa kod

    1949




    Algol W

    1965

    Assembler «Edsak» , AO

    1950




    Logo

    1967

    Avtokod «Madlen»

    1953




    Algol 68

    1968

    Tezkor kodlash

    1955




    APL

    1969

    A-2, Flou-metik

    1956




    Paskal

    1970

    IPL-1, Mat-metik

    1957




    Fort

    1971

    Fortran

    1958




    Prolog, Si

    1972

    Algol 58

    1959




    Ada

    1972

    APT, LISP, Kobol, Algol-60

    1960




    Smoltok

    1980

    Bugungacha ishlab chiqarilgan dasturlash tillaridan keng tarqalgani Paskal (Pascal) dasturlash tilidir. Paskal dasturlash tili 1969-yil Nikalas Virt tomonidan ishlab chiqildi. Paskal tili dasturlashni o‘rgatish maqsadida ishlab chiqilgan bo‘lsa-da yuqori malakali dasturchilar orasida keng tarqaldi. Albatta samarali dasturlash tillari o‘zgarishsiz qolmaydi. Shu sababli ham turli rusumdagi kompyuterlar uchun Paskal tilining ularga moslashtirilgan naqllari ishlab chiqilgan bo‘lib, ular Paskal tilining boshlang‘ich naqlidan farq qilishi mumkin.



    IV. Musahkamlsh uchun savol va topshiriqlar.

    1. Dastur deb nimaga aytiladi ?

    2. Dasturlash tili deganda nimani tushunasiz?

    3. Quyi va yuqori darajali tillar qanday xususiyatlari bilan o‘zaro farqlanadi?

    4. Dasturlash tillari elektron hisoblash mashinalarining turlariga bog‘liq bo‘ladimi? Javobingizni asoslang.

    5. Yuqori darajadagi dasturlash tillaridan bir nechtasini ishlab chiqilgan yili bilan aytib bering.

    V. Uyga vazifa

    II bob,12-mazuni o`rganish.29-31-betlar



    ALOCHI.UZ



    Download 53 Kb.




    Download 53 Kb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Informatika 12 – dars. Mavzu: Dastur va dasturlash tillari Maqsad

    Download 53 Kb.