Mavzu: Matnlarni yaratish, tahrirlash va formatlash




Download 10,15 Mb.
Pdf ko'rish
bet198/263
Sana04.02.2024
Hajmi10,15 Mb.
#151310
1   ...   194   195   196   197   198   199   200   201   ...   263
Bog'liq
file (6)

63. Mavzu: Matnlarni yaratish, tahrirlash va formatlash. 
Reja: 
1.Matn muxarriri imkoniyatlari. 
2Matnni tahrirlash va kiritish. 
3.Matnlarni kiritish va saqlash. 
Matnlarni muxarriri yordamida ozbek shriftida va lotin alifbosi asosida, ozbek tilida 
xar xil malumotlarni osonlik bilan tayorlash mumkin. Word matn muxarriri imkoniyatlari. 
-Matnni kiritish, taxrir qilish va kozdan kechirish; 
-Qator oraliqlari abzatsini ornatish;
-Avtomatik tarzda matnni saxifalarga bolish;  
-Matn qismni ajratish va uni kerakli joyga nusxalash;
-Xujjat mundarijasini tuzish;
-Matematik, kimyoviy formulalarni yozish;
-Xar xil shriftlarda
- oddiy, ogma, tagiga chizib yozish;
-Bir vaqtda bir nechta oynada xujjat tayorlash;
-Matnda xar xil shakl, grafik va rasmlardan foydalanish;
-Turli malumotli jadvallar tuzish; 
-Avtofiguralar chizish, titul varaqalarini jihozlash va shu kabi yana bir turkum ishlarni 
bajarishi mumkin;
Word dasturini ishga tushirish va undan chiqish. Word dasturi, odatda, dasturlar 
dispechorining Microsoft Office bolimida joylashgan boladi. Word dasturini ishga tushirish 
uchun sichqoncha korsatkichini Word piktogrammasini ustiga keltirilib, uning chap 
tugmachasi ikki marta bosib, standart usulda ishga tushirish mumkin. Yoxud Пуск 
tugmachasi yordamida Программы bandiga kiriladi va dasturlar royxatidan Microsoft 
Word korsatkich orqali topiladi xamda sichqoncha chap tugmachasi bosiladi. Natijada 
ekranda dastlab Word dasturi zarvaragi songra Wordning ishchi stoli paydo boladi. 
Microsoft Word dasturi ish stoli. Uskunalar majmuasida Word menyu buyruqlarining 
deyarli barchasiga mos xamda qoshimcha amallarni bajarish uchun moljallangan maxsus 
tugmachalar joylashgan. Maxsus tugmachalar ustidagi belgilar bajariladigan amallarni 
korsatib turadi. Masalan, uskunalar majmuasida printer tugmachasi mavjud. Bu tugmachani 
bosish ekrandagi matnni chop qilishga buyruq beradi.
Dasturdan chiqish quyidagi usulda bajariladi. Korsatkichni sistema menyusi ustiga 
keltirilib, ikki marta bosish bilan: Oyna ilovasining sistema menyusini ochib va Close 
buyrugini tanlash bilan: [Alt]-[F4] klaviatura tugmachalarini birgalikda bosish bilan: Файл 
buyruqlar toplamidan Выход buyrugini berish bilan: Agar Word oynasini yopish paytida 
xujjatga ayrim ozgartirishlar kiritilgan bolib, u diskda saqlanmagan bolsa, ekranda Хотители 
вы сохранить изменения в документе degan savol chiqadi, u xolda ozgarishni diskda 
saqlash uchun Да, ozgarishni saqlamaslik uchun Нет yoki taxrir qilishni davom ettirish 
uchun Отмена tugmachalari tanlanadi. Matnlarni kiritish va saqlash.
Agar buyruqlar satrida argumentsiz Wordni ishga tushirgan bolsangiz, u 
xolda kompyuter yangi xujjatni Документ 1 shartli nom bilan boshlashni taklif etadi. Ushbu 
xujjatning shabloni Normal.Dat fayl standart fayl shaklida saqlanadi. Yangi saxifa 
ochilgandan song kerakli xujjat klaviatura tugmachalari orqali kiritiladi. Odatda, matn 
klaviatura qurilmasidan terib kiritiladi. Dastlab, korsatkich ekranda kerakli joyga keltiriladi. 
Kiritilayotgan matn korsatkich turgan joyga joylashadi. Agar kirill alifbosidan lotin alifbosiga 
otish lozim bolsa [Alt]-[Shift] tugmachalar majmuasidan foydalaniladi. 
Matnni tahrirlash va kiritish: 


Word oynaning mijoz sohasida miltillovchi vertikal chiziqni ko'rsatadi. Bu kursor (kirish 
nuqtasi) hujjatdagi matn kiritiladigan joyni va tahririy o'zgarishlarni amalga oshirishingiz 
mumkin bo'lgan joyni ko'rsatadi. Agar siz xatoga yo'l qo'ygan bo'lsangiz, uni tuzatish 
varianti mavjud: 
- tugmani 
bosing (-) 
kursorning 
chap 
tomonidagi 
belgilarni 
o'chirish; 
- tugmani bosing< Delete >kursorning o'ng tomonidagi belgilarni o'chirish uchun. 
Matnning bir qismini tanlash uchun asosiy operatsiyalar: 
• 
butun chiziq - chiziqning chap tomonidagi maydonga sichqonchani bosing; 
• 
matn bloki - sichqonchani bosing va barmog'ingizni tugmadan ko'tarmasdan tanlovni 
tugating. 
• 
bir nechta satr - sichqonchani tanlangan satrlarning chap tomonidagi maydonda sudrab 
borish; 
• 
nuqtaga qadar barcha matn - ozod qilmasdan matn ustiga bosing; 
• 
so'z - so'z ustiga ikki marta bosing. 
Tanlangan matn bloki bilan operatsiyalar: 
• 
kesish (o'chirish) - qaychi belgisi; 
• 
nusxa ko'chirish - "ikki varaq" belgisi; 
• 
joylashtirish (o'chirish yoki nusxalashdan keyin) - "portfel" belgisi. 
1. MS Word matn protsessorini oching. 
2. Gorizontal o'lchagichda birinchi qatorni cheklash belgisini 1 sm ga qo'ying. 
3. Shriftni Arial, shrift hajmi 14, oqlash. Quyidagi matnni kiriting: 
Matn - og'zaki yoki yozma shaklda grammatik va ma'no jihatdan bog'liq bo'lgan bayonotdir. 
Matnning asosiy belgilari izchillik va yaxlitlikdir.Matnga kiritilgan gaplar ma’lum tartibda 
joylashtirilgan. Bu izchil matnni yaratadi. Matnning yaxlitligi semantik birlikni beradi. Har bir 
matn ma'lum bir mazmunni o'z ichiga oladi, ya'ni o'z mavzusiga ega. Matndagi gaplarni 
faqat mavzu emas, balki asosiy fikr ham birlashtiradi. Bir fikrni ifodalovchi bir nechta 
jumlalar alohida paragrafda tuzilgan. 
4. Siz kiritgan matnda xatolar bor yoki yo'qligini tekshirish uchun Imlo tugmasidan 
foydalaning. 
5. Matnni paragraflarga ajrating. Buning uchun kursor tugmalari (strelka tugmalari) yoki 
sichqoncha yordamida kursorni kerakli joyga (paragraf oxiri) qo'ying va (Enter) tugmasini 
bosing. 
Ekranda formatlash belgilarini ko'rsatish uchun Chop etmaydigan belgilar 
tugmasidan foydalaning va paragraflar oxirini belgilovchi belgilar to'g'ri joylarda ekanligiga 
ishonch hosil qiling. Barcha paragraflar qizil chiziq bilan boshlanganiga ishonch hosil qiling. 
Matn - og'zaki yoki yozma shaklda grammatik va ma'no jihatdan bog'liq bo'lgan bayonotdir. 
Matnning asosiy xususiyatlari - izchillik va yaxlitlik. 
Matnga kiritilgan gaplar ma'lum bir tartibda joylashtirilgan. Bu izchil matnni yaratadi. 
Matnning yaxlitligi semantik birlikni beradi. Har bir matn ma'lum bir mazmunni o'z ichiga 
oladi, ya'ni o'z mavzusiga ega. 
Matndagi gaplarni faqat mavzu emas, balki asosiy fikr ham birlashtiradi. Bir fikrni 
ifodalovchi bir nechta jumlalar alohida paragrafda tuzilgan. 
6. Alohida so'zlar va qatorlar qanday ajralib turishini eslang. Matnni formatlashni quyidagi 
tarzda yakunlang: 
Matn - og'zaki yoki yozma shaklda grammatik va grammatik jihatdan bog'liq bo'lgan 
gapdir.Matnning asosiy belgilari - izchillik va yaxlitlik. 
Matnga kiritilgan gaplar ma'lum bir tartibda joylashtirilgan. Bu esa matnning uzviyligini 
hosil qiladi.Matnning yaxlitligi semantik birlikni beradi. Har bir matn ma'lum bir mazmunni 
o'z ichiga oladi, ya'ni o'z mavzusiga ega. 


Matndagi gaplarni faqat mavzu emas, balki asosiy fikr ham birlashtiradi.Bir fikrni ifodalovchi 
bir nechta gaplar alohida bandda tuziladi. 
7. Faylni o'zingizning papkangizda Matn sifatida saqlang va dasturni yoping. 
matn formatlash hususiyatlari yordamida stayl(dizayn) qilingan. Sarlavha(heading) da "text-
align", "text-transform", va rang hususiyatlaridan foydanalilgan. Paragraf esa yo'naltirilgan , 
tizilgan va har bir belgi orasidagi masofa o'rnatilgan. Bu rangli O'zingni Sinab Ko'r 
tugmasidan ham pastki chiziq olib tashlangan 

Download 10,15 Mb.
1   ...   194   195   196   197   198   199   200   201   ...   263




Download 10,15 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



 Mavzu: Matnlarni yaratish, tahrirlash va formatlash

Download 10,15 Mb.
Pdf ko'rish