International Journal of Education, Social Science & Humanities

International Journal of Education, Social Science & Humanities. 
Finland Academic Research Science Publishers
ISSN: 2945-4492 (online) | (SJIF) = 7.502 Impact factor 
Volume-11| Issue-5| 2023 Published: |22-05-2023|
 
333 
Publishing centre of Finland 
Yuqoridagi jadvalga ko„ra, moliyaviy mutaxassislar tomonidan, asosan, 
xalqaro darajadagi moliyaviy institutlar, rivojlangan davlatlardagi moliyaviy 
tashkilotlar bilan moliyaviy aloqalar yo„lga qo„yilganligini ta‟kidlashgan. Bular 
orasida AQSh, Buyuk Britaniya, Yevropa Ittifoqi va uning tarkibidagi davlatlarning 
moliyaviy tashkilotlarni alohida ta‟kidlab o„tishimiz joiz. 
Moliya bozorlari munosabatlarini tartibga solish va nazorat qilish bilan bog„liq 
muammolar Osiyoning rivojlanayotgan iqtisodiyotlarida ko„payib bormoqda, 
chunki xorijiy moliyaviy kompaniyalar mintaqadagi moliya bozorlaridagi 
ishtirokini oshirmoqda va mintaqaning moliyaviy kompaniyalari o„zlarining tashqi 
operatsiyalari ko„lamini ham kengaytirmoqda. Bundan tashqari, Osiyo 
mamlakatlari o„rtasidagi moliyaviy aloqalarning o„sishi mintaqaning o„zida 
mamlakatlararo moliyaviy operatsiyalar hajmi tez sur'atlar bilan o„sishini 
anglatadi. Osiyo uchun moliyaviy integratsiyalashuvning asosiy jihati mintaqaga 
va undan tashqariga yo„naltirilgan kapital oqimi bilan bog„liq bo„lib, ularning har 
ikkisi ham so„nggi yillarda keskin o„smoqda. Quyidagi omillar Osiyoda 
mamlakatlararo moliya bozori munosabatlarini samarali tartibga solish zaruriyatini 
kuchaytiradi: 
1. 
Iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlardan kapital kirib kelishi; 
2. 
Osiyo banklarining o„sib borayotgan xalqaro ekspozitsiyasi; 
3. 
Osiyo uy xojliklarining chet el investitsiyalariga bo„lgan talabi; 
4. 
Institutsional investorlarning roli [11]. 
Osiyo mintaqasida joylashgan institutsional investorlar, shu qatorda pensiya 
22. Moliyaviy 
xizmatlar 
boshqarmasi 
DFS 
AQSh 
53. Hindiston zaxira banki 
RBI 
Hindiston 
23. Dubay 
moliyaviy 
xizmatlar boshqarmasi 
DFSA 
BAA 
54. Qimmatli 
qog‘ozlar 
va 
tovarlar tashkiloti 
SCA 
BAA 
24. Yevropa 
Bank 
Assosiatsiyasi 
EBA 
Yevropa 
Ittifoqi 
55. Hindistonning 
qimmatli 
qog‘ozlar va birja kengashi 
SEBI 
Hindiston 
25. Yevropa Markaziy Banki ECB 
Yevropa 
Ittifoqi 
56. Qimmatli qog‘ozlar birjasi 
bo‘yicha komissiya 
SEC 
AQSh 
26. Risklarni 
boshqarish 
bo‘y 
icha 
Yevropa 
Kengashi 
ERMC 
Yevropa 
Ittifoqi 
57. Qimmatli 
qog‘ozlar 
va 
fyucherslar 
bo‘yicha 
komissiya 
SFC 
Gonkong 
27. Qimmatli 
qog‘ozlar 
bozorlari 
bo‘yicha 
Yevropa Assotsiatsiyasi 
ESMA 
Yevropa 
Ittifoqi 
58. Janubiy Afrika zaxira banki - 
JAR 
28. Yevropa Komissiyasi 
- 
Yevropa 
Ittifoqi 
59. Yagona nazorat tashkiloti SSM 
Yevropa 
Ittifoqi 
29. Moliyaviy 
Aloqalar 
Assotsiatsiyasi 
FCA 
Buyuk 
Britaniya 
60. Buyuk Britaniya listing 
tashkiloti 
UKLA 
Buyuk 
Britaniya 
30. Kanada 
moliyaviy 
iste'mol agentligi 
FCAC 
Kanada 
61. Gonkong 
pul-kredit 
ma'muriyati 
HKMA Gonkong 
31. Omonatlarni sug‘urtalash 
federal korporatsiyasi 
FDIC 
AQSh 
- 
- 
- 

International Journal of Education, Social Science & Humanities. 
Finland Academic Research Science Publishers
ISSN: 2945-4492 (online) | (SJIF) = 7.502 Impact factor 
Volume-11| Issue-5| 2023 Published: |22-05-2023|
 
334 
Publishing centre of Finland 
jamg„armalari ham xususiy, ham davlat mablag„larning chet elga chiqishi uchun 
muhim kanal bo„lib xizmat qiladi. Milliy valyuta zaxiralarining bir qismini 
boshqaradigan suveren fondlar chet el aktivlari qiymati nisbatan arzon bo„lgan 
taqdirda ham chet elga investitsiyalarni izlashlari mumkin va bu holat global 
moliyaviy bozorlar barqarorlashgandan keyin ham saqlanib qolishi mumkin. 
Yuqorida sanab o„tilgan barcha omillar Osiyoda transchegaraviy nazoratni 
talab qiladi. Mintaqadagi boshqaruv organlari mintaqada ham jahon moliya 
bozorlaridagi kabi katta moliyaviy integratsiya jarayonida bir qator qiyinchiliklarga 
duch kelishmoqda. Ushbu tendensiyalar tartibga solishda qo„shimcha 3ta jihatni 
ko„rib chiqish lozimligini ko„rsatadi: 
1. 
Mamlakat ichida regulyatorlar orqali nazoratni yanada kengaytirish 
zarurligi. 
Mamlakatlararo operatsiyalar tabiiy ravishda qo„shimcha risklarni, ayniqsa, 
valyuta riskini yuzaga keltiradi. Mamlakatdagi tartibga soluvchi tashkilotlar 
alohida moliyaviy kompaniyalar nuqtai nazaridan ham, to„liq tizim nuqtai 
nazaridan ham mamlakatlararo operatsiyalar ta'siridan kelib chiqadigan turli xil 
risklar bilan kurashmoqda. Moliyaviy qiyinchilikka uchragan kompaniyalarga 
o„zini tiklab olishga yo„naltirish uchun moliyaviy kompaniyalarning bo„limlarida 
kapital talabini qo„yish prinsipini keng qo„llash, kompaniyaning alohida 
operatsiyalariga kapital talablarini aniq belgilab qo„yish kerak. 
2. 
Xalqaro regulyatorlarni muvofiqlashtirish zarurligi. 
Moliyaviy tartibga solish bo„yicha G-20 ishchi guruhining ta'kidlashicha, 
xalqaro nazoratchilar guruhlari orqali boshqa milliy tartibga soluvchi organlar 
bilan ma'lumot almashish milliy va xalqaro moliyaviy kompaniyalar monitoringini 
kuchaytirishi mumkin. Tartibga solish choralari hanuzgacha davlat tomonidan 
boshqariladigan tartibga soluvchi organlar tomonidan amalga oshiriladi, ammo bu 
jarayon ma'lumot almashishni yaxshilaydi va samarali amaliyotni keng qo„llashda 
qo„shimcha kanal vazifasini o„taydi. 
3. 
Mintaqadagi regulyatorlar o„rtasidagi muvofiqlashtirishni amalga 
oshirishning zarurligi. 
Bu mintaqaviy moliyaviy barqarorlikni ta'minlash uchun muhim. G-20 ishchi 
guruhi tomonidan ilgari surilgan ushbu g„oya asosan mamlakatlararo 
operatsiyalarni amalga oshiradigan moliyaviy kompaniyalar to„g„risidagi 
ma'lumotlarni muvofiqlashtirishi yoki hech bo„lmaganda ma‟lumotlarni o„zaro 
almashishni nazarda tutadi. Moliya bozori rivojlanishining darajasi, institutsional 
sifati va tartibga solish ko„lamiga ega mamlakatlar o„rtasida muvofiqlashtirish 
ishlarini olib borishda bir qator amaliy muammolar mavjud. Osiyo Taraqqiyot 

Download 0,82 Mb.