INTERNATIONAL СONFERENCE ON LEARNING AND TEACHING 2022/14
81
TOPINAMBUR HOSILDORLIGIGA MINERAL O‘G‘ITLAR TA’SIRINI
O‘RGANISH
Axmetova Nuriya Shinbergenovna
Qoraqolpog‘iston qishloq xo‘jaligi va agrotexnologiyalar instituti
magistranti
Annotatsiya: Maqolada topinambur uchun mineral o‘g‘itlar so‘z etiladi.
Topinambur o‘simligiga mineral o‘g‘itlarni qo‘llash doirasida hosildorlikga ta’sirini
o‘rganishdan iborat.
Kalit so‘zlar: Topinambur, mineral o‘g‘it, ammiakli selitra, ammafos, kaliy
sulfat.
STUDY OF THE EFFECT OF MINERAL FERTILIZERS ON JERUSALEM
ARTICHOKE YIELD
Abstract: The article mentions mineral fertilizers for Jerusalem artichoke. It
consists of studying the effect of mineral fertilizers on Jerusalem artichoke plant on
productivity.
Key words: Jerusalem artichoke, mineral fertilizer, ammonium nitrate,
ammophos, potassium sulfate.
Dunyo
mamlakatlarida oziq-ovqat, dorivor, em-xashak, texnik va manzarali
o‘simlik sifatida topinambur yuqori potensialga ega bo‘lib, AQSh, Fransiyava
Avstryada ko‘p miqdord yetishtirilib kelinadi. Keyingi yillarda topinamburning ekin
maydonlari Angliya,
Germaniya, Polsha, Yaponiya, Xitoy kabi mamlakatlarda
kengaymoqda.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 23 oktyabrdagi PF-5853-son
“O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligini rivojlantirishning 2020-2030
yillarga
mo‘ljallangan strategiyasini tasdiqlash tog‘risida”gi strategiyada qishloq xo‘jaligi va
INTERNATIONAL СONFERENCE ON LEARNING AND TEACHING 2022/14
82
oziq-ovqat tarmog‘ini modernizatsiyalash borasida ko‘plagan ekin tu’rlarini
yetishtirish ko‘zda tu’tilgan.
O‘zbekiston da topinambur bu’yicha ilimiy tadqiqotlar da’stlab O‘zbekiston
O‘simlikshunoslik institutida R.F. Mavlyanova tomonidan olib borilgan.
Topinamburning “Fayz-Baraka” va “Mo‘jiza” navlari yaratilgan. Keyinchalik ushbu
navlarning yetishtirish agrotexnikalari ishlab chiqilgan. 2011 jil 3 noyabrda
O‘zbekistonda
topinambur
bu’yicha
birinchi
Respublika
ilimiy-amaliy
konferensiyaning o‘tkazilishi respublikamizda bu ekinga bo‘lgan etiborni,
tadqiqotlarni rivojlantirish va eksport va import o‘rnini bosadigan maxsulotlar ishlab
chiqilishi uchun zamin yaratilganligidan darak beradi.
Topinambur o‘simligini yetishtirishda mineral va organik o‘gitlarni qo‘llash
samarali natija beradi. Biz ta’jribamizda topinambur o‘simligi
uchun mineral
og‘itlarni tanlab olidik. Bunda biz ta’jribada azotli o‘gitdan ammiakl iselitra NH
4
NO
3
, ammofos NH
4
H
2
PO
4
va
kaliy sulfat K
2
SO
4
mineral o‘gitlarni tanlab oldik.
Ta’jriba sxemasi 70X40 etib belgilab oldik. Topinamburga azotli o‘g‘itlarning 50
foizini ekish bilan birgalikda, qolgan 50 foizini esa oziqlantirish davrida beramiz. Biz
tajriba uchun 5 variant ishlab chidik va mineral o‘g‘it meyorini belgilab chiqdik.
O‘g‘it miqdori quyidagicha:
I. Variant Boshqaruv
II.
Variant N
200
P
150
K
100
III. Variant N
200
P
150
K
100
+CuSO
4
5%
IV. Variant N
200
P
150
K
100
+ZnSO
4
5%
V. Variant N
250
P
150
K
125
Biz ta’jribada mineral o‘g‘itlar bilan birgalikda mikroo‘g‘itni qo‘llanishni maqul
topdik. Bunda uchinchi variant uchun mis sulfatining 5 foizli eritmasi va to‘rtinchi
variant uchun rux sulfatining 5 foizli eritmasidan foydalanib ta’jriba olib boryapmiz.
Xulosa qilib aytganda biz ta’jribamiz orqali topinambur xosildorligiga mineral
o‘gitlarning ta’sirini va mikroo‘g‘tlarning ta’sirin o‘rganish va kerakli o‘g‘it meyorini
tog‘ri tadbiq etish u’stida ilimiy amaliy ishlarini olib boriyapmiz.
INTERNATIONAL СONFERENCE ON LEARNING AND TEACHING 2022/14
83
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1.
Jangabayeva A.S Qoroqolpog‘iston respublikasida
tuproq shurlanishi
sharoitida
topinambur
(Heliantus
tuberosus
L)
o‘simligining yetishtirish
texnologiyasini takomillashtirish. Monografiya Toshkent 2020 B 11-13
2.
Elmuradov A.A. Topinambur-tsennaya kultura dlya biobezopastnostiy
produkto v pitaniya. O‘zbekiston qishloq xo‘jalik jurnalining Agro ILM ilovasi.
Toshkent 2016 №3 (41) 48-49 b
3.
Elmuradov A, Berdimuradov E Topinambur-yuqori
va sifatli ozuqabop
ha’m dadorivor o‘simlik. Agro Ilm jurnali 2019 №6 34-36 b
